Tips bij rouwverwerking

Als ervaringsdeskundige met rouw, zet ik me graag in om jou te ondersteunen. Zelf heb ik het 3 ledig.

Ik heb mijn toekomstwens moeten laten varen doordat ik ongewenst kinderloos ben. Ik zal dus nooit moeder worden en dat is ook een rouwproces. Daarnaast is mijn man in 2016 aan kanker overleden. Een jaar daarna kreeg ik zelf kanker. Daardoor heb ik moeten rouwen door verlies van mijn gezondheid.

Het gaat momenteel heel goed met mij en wil je daarin graag begeleiding geven als je daar voor open staat. Ik heb allerlei dingen aangepakt van rouwgroepen bijwonen, tot het aangaan van confrontaties met het verlies, en kijken naar half glas vol, ik leef nog en wil er nog wat van maken!

Ook weet ik inmiddels dat er allerlei fases zijn tijdens rouw waar we door heen gaan. Ook kan het wel eens bij mensen stagneren.

Goed is het dan om te achterhalen waar de stagnatie vandaan komt en vooral: hoe te doorbreken waardoor je bijvoorbeeld niet meer gaat vermijden. Vermijden verlengt het rouwproces namelijk.

Ik help je graag het verlies te verweven in je huidige leven. Veel sterkte en wellicht tot ziens. Groetjes van Nicolette

Het verwerken van verlies gaat bij ieder mens anders. Je naasten kunnen er verlegen mee zijn, en in het ergste geval je gaan mijden, omdat ze er geen raad mee weten.

Een waardevolle gids vol wijsheid en praktische aanwijzingen is nog steeds het boek van Manu Keirse - Helpen bij verlies en verdriet.

Om zelf te lezen bij het rouwen om een geliefde, maar ook om een paar toepasselijke bladzijden te laten lezen door je naaste, om te helpen jou te helpen.

Rouwen,
Geef jezelf eerst de tijd om rouwen.

Als je na een jaar/anderhalf jaar merkt dat je in de diepe emoties blijft zitten, dan kan het zijn dat er nog onafgemaakte zaken zijn omtrent het verlies.

Het is fijn om samen met een therapeut hier naar te kijken zodat je weer verder kunt.

Ik weet niet waar jij over rouwt, wat je hebt verloren. Misschien heb je iemand verloren, mischien rouw je over iets wat er juist níet is gekomen of ben je iets kwijt geraakt in je leven. Rouw kan zich op zoveel vlakken van je leven voordoen en het is een doolhof waar je doorheen leeft.

Schrijf vandaag eens een brief naar degene die verloren bent. Of aan datgene wat je nooit hebt kunnen vasthouden. Of aan het 'iets' wat je bent krijtgeraakt. Bedank ook wat diegene of dat heeft betekent in je leven en hoe je nu leeft zonder.

Als je het fijn vind kun je de brief aanvullen met tekeningen/ handlettering of iets wat voor jou belangrijk is om eraan toe te voegen.

Laat de brief ook rustig even liggen om te kijken of je er later nog iets aan wil toevoegen.

Manu Keirse, is een deskundige op het gebied van rouw en heeft daar ook een boek over geschreven.

Nu zag ik laatst een mooie video van hem op You Tube: "Bestaat er een medicijn tegen verdriet".
Een aanrader!

Dit ben ik! Worden wie je bent met Transactionele Analyse van Lieuwe Koopmans. Een heel duidelijk boek waarmee je kunt onderzoeken welke verschillende soorten boodschappen en ervaringen je hebben gevormd. En ook hoe deze boodschappen en ervaringen nu nog steeds je gedrag beïnvloeden. Volgens Lieuwe verloopt onze ontwikkeling in cycli die ons hele leven doorgaan en onderscheidt ze 7 fasen, waaronder: kracht van het Zijn, de kracht van Identiteit. Ook gebruikt ze de drie soorten egotoestanden: het Kind, de Ouder en de Volwassene en legt ze heel goed uit hoe je die in de de communicatie kunt begrijpen en gebruiken.

Van klacht naar kans. Een heel goed boek van Juriaan Galavazi. echt een zelfhulpboek met veel vragen die je helpen goed naar jezelf te kijken. Een belangrijke vraag die hij stelt is: wie is de belangrijkste persoon in je leven? Heel interessant om hier eens over na te denken en welke consequenties dit antwoord heeft. Hij zegt: je lijf is misschien wel slimmer dan je hoofd. En je lijf werkt niet tegen je maar vóór je.

Geef jezelf tijd en ruimte. Jouw rouwtaken beslaan letterlijk een groot deel van je werkgeheugen. Dus het moeilijk concentreren en niet veel hooi op je vork kunnen nemen hoort daarbij. Je hebt je handen al vol.

Blijf erover praten, geef jezelf de ruimte in je gesprekken en in de tijd om te werken aan je rouwtaken. Het kost tijd en ruimte om de weg te zoeken in het doolhof dat 'rouw' heet en wees daarin zelf je beste vriend.

Neem bewust de tijd om te rouwen! Als mens hebben we de neiging om afleiding te zoeken omdat we bang zijn voor de rauwe rouwpijn.

En juist daar ligt je heling!! Durf momenten alleen alles toe te laten en je zult merken dat dat ruimte geeft.

"Loslaten is een andere vorm vinden van vasthouden"

Dat is een prachtige uitspraak. Maar als je nou juist nog nooit iets hebt vastgehouden? Wanneer je iets mist in je leven wat rouw veroorzaakt?

Het gemis van een partner of de pijn van een onvervulde kinderwens?

Schrijf dan eens een brief aan die partner, aan dat kindje wat nooit deel heeft kunnen uitmaken van jouw leven maar die je zoveel had willen geven. Maak het concreet en vertel wat je had willen geven en wat je mist.

Wanneer je deze brief af hebt stop je deze in een klein kistje en begraaf je deze in het bos of in je tuin en maak je er voor jezelf een klein herkenningspunt van.

Het boek "Hoogteverschillen" van Julian Barnes raad ik aan om te lezen en zo mogelijk passages ervan te gebruiken in therapie. Het is meer dan alleen een boek over rouw, over verdriet dat niet afneemt met de jaren.

Interessant voor cliënten en therapeuten.

Rouw is de achterkant van de liefde.

Verbondenheid draagt de pijn van loslaten met zich mee. Rouw heeft vele gezichten.

Het verlies in de dood of aan het leven zelf: de ander die je niet meer kunt bereiken.

Afscheid van een gezond lichaam, een baan, je land van herkomst; heimwee om dat wat niet was, niet is en nooit meer komen zal.

Door de rouw heen kunnen we ons opnieuw leren verbinden met het leven, en met alles wat ons daarin roept.

Een heel mooi en duidelijk boek over rouwverwerking: Afscheid nemen van Riekje Boswijk-Hummel, isbn: 9060207793

Tijd om te gaan van verdriet naar anders vasthouden.

Een client wiens vader was overleden zei tegen mij: ik ben gegroeid van het verdriet en de schok, en toegegroeid naar het besef dat hij er echt niet meer is, ook niet meer terugkomt.

Nu ben ik zover dat ik zijn "aanwezigheid" kan waarderen. In de manier waarop ik mijn boterham smeer, herken ik ineens zijn manier van zorgvuldigheid en boterham beleggen.

Bij het openen van mijn kledingkast, herken ik de manier waarop mijn stropdassen hangen, zo deed hij dat ook. Ik heb geleerd dat hij er is. En dat heeft tijd gekost. Nu ben ik eraan toe.

Wanneer rouwverwerking stagneert, kan het helpen om een EMDR sessie te ondergaan.

EMDR helpt je bij het verwerken en brengt het proces weer in beweging. Hiernaast nemen de kracht en heftigheid van de beelden of gedachten/gevoelens die te maken hebben met het overlijden doorgaans af.

Yin & yang; zon & schaduw. De schaduw van leven is de dood, het gemis van iets of iemand of meer.

Door het gemis aan te duiden, het is vaak zo puur, onbewerkt, onaangenaam hard, onaangenaam van klank.

Als het ‘er mag zijn’ kan er ‘iets’ in beweging worden gebracht voor iets nieuws.
Soms raakt een gemis, een verlies iets ouds wat nog geen plekje heeft gekregen in de loop der tijd. Men heeft het vaak over een film die weer opnieuw wordt afgedraaid. Het kan zo overweldigend aanvoelen.

Een ritueel met kaarsjes, een foto, een gedicht, een herinnering kan rust, troost en ruimte geven.

Rouwverwerking.
Dit kan zijn verlies van een dierbare maar niet alleen. Het kan ook een gemis zijn heel veel dingen die invloed op je psyche en lichaam hebben waardoor je bepaalde dingen niet meer kan of mag doen. Veranderingen in relaties mbt je geliefde en je werk.

Soms hoor je dit ook bij mensen die ouder worden en allerlei gebreken krijgen hierdoor met alle gevolgen van dien.

Rouw mag er zijn, probeer je niet groter voor te doen als je bent.

Zijn er meerdere mensen bij betrokken, ieder geeft zijn eigen tempo aan, respect hiervoor hebbend.
Kijk wat jou goed doet en energie geeft.

Het heeft tijd nodig om een plekje te krijgen, tijd voor de good en bad memories, met een lach en een traan.

Maak ruimte voor je gevoelens; Wanneer je er niet over wilt of kunt praten, dan kun je een dagboekje voor jezelf maken waarin je alles opschrijft wat er door je heen gaat.

Sluit altijd af met 1 positieve gedachte (hoe moeilijk dat soms ook is), wetend dat er licht is aan het einde van de tunnel.

rouwen doe je op je eigen manier, zolang of zo kort als dat jij nodig hebt. Wees lief voor jezelf. Lukt het een uur/dag om geconcentreerd in het hier en nu te zijn -> geniet ervan!

Is er een dag dat je je alleen maar ellendig voelt, ga daar dan niet tegen vechten en vraag je af waar jij op dat moment behoeft aan hebt.

Schrijf eens elke dag drie dingen op waar je blij van werd. Dan word je je bewust dat ook al vind je het leven op dit moment zwaar, er toch elke dag een aantal momenten zijn waarop je wél blij was.

Wanneer je ooit in je leven een verlies hebt geleden, kan het zijn dat dit later in je leven weer naar voren komt. We noemen dit ook wel 'verlaat verdriet'. Het komt regelmatig voor bij het overlijden van een ouder.

Als kind ben je bezig je te ontwikkelen en soms past het verdriet van een ouder daar niet goed naast. Het wordt dan onbewust uitgesteld. Dit betekent dat het op een ander moment in je leven, waarop je het soms helemaal niet verwacht, weer opduikt.

Dan kan er alsnog een periode van rouw ontstaan. Mocht je het gevoel hebben dat dit aan de hand is, weet dan dat dat vaker gebeurt. Wellicht kom je er zelf goed doorheen. Lukt dit niet goed, vraag dan hulp van je omgeving of van een therapeut.

Rouw volgt niet altijd meteen op een verlies. Het kan goed zijn dat er jaren later een periode in je leven komt waarin het niet goed met je gaat. Vaak merk je na een tijd dat je bezig bent met een oud verlies.

Rouw laat zich niet sturen en kan op onverwachte momenten de kop opsteken. Het helpt dan om te weten dat dit vaker gebeurt. Dit voelt vaak niet prettig, omdat het met allerlei emoties gepaard gaat.

Neem deze emoties echter serieus en zorg goed voor jezelf. Dan kun je zo'n periode goed doorkomen en er wat 'opgeruimder' uitkomen.

De natuur als metafoor van het leven: na elke winter begint opnieuw een lente. Als je te maken hebt met het verlies van een dierbare kun je een rouwverwerkingswandeling doen, alleen, samen of onder begeleiding van een coach of therapeut.

Rouw is (ver) werken

Mensen vragen wel eens: hoe lang duurt rouw? 
Dat is per mens, per situatie en per relatie anders. Hoe lang het ook duurt: geef jezelf de tijd. je mag verdrietig zijn om het verlies van een dierbare.

Het verwerkingsproces gaat vaak via een bepaald patroon:
ontkenning- boosheid-gevecht aangaan-depressie-aanvaarding.

Rouw kost energie, gun jezelf de tijd om er van bij te komen. Het is hard werken om de geliefde los te kunnen laten en weer op te kunnen staan.

Wanneer jezelf behoefte hebt er over te praten , zoek dan iemand waar je dat mee kan delen. Wegstoppen en negeren helpt niet!

Veel mensen staan er niet zo bij stil om bij rouwverwerking een therapeut in te schakelen maar als een dierbare plotseling wegvalt brengt dit een hele reeks emoties met zich mee, bewust en onbewust.

Na verloop van tijd en dat kan soms zelfs jaren zijn, kunnen er emotionele reacties en of problemen ontstaan die niet te plaatsen zijn (de onbewuste emoties).

Dit kan verdriet zijn die tijdens het rouwproces niet tot uiting is gekomen of door het plotselinge verlies dingen niet heb kunnen uitspreken. In een aantal rouwverwerking sessies gaan we kijken wat hier aan ten grondslag ligt om dit als nog een plek te geven, dit werkt heel bevrijdend en troostend.

Rituelen kunnen je helpen.

Sta jezelf toe om te rouwen.
Tijdens het rouwproces, dat voor iedereen anders is, kun je de volgende gevoelens ervaren: shock en verwarring, gevoelloosheid, verdriet, woede, eenzaamheid en schuldgevoel. Je worstelt met je relatie met je overtuiging.
"Neem je gevoelens in je op en laat ze komen en gaan." Soms duurt het maanden.

Mensen denken vaak dat verdriet en gemis minder worden in de loop der tijd. Dat voelt ook zo, al kan het voor mensen die rouwen ineens zo zijn dat na enige tijd of na langere tijd het verlies "als de dag van gisteren" voelt.
Ik denk dat het zo werkt dat je ruimte om je verdriet heen maakt.
Je verwerkt het, onderneemt weer dingen, maakt ruimte voor nieuwe ervaringen.

Focus op jouw eigen veerkracht: Herinner jezelf eraan dat je veerkrachtig bent en dat je kunt groeien en bloeien, zelfs in moeilijke tijden. Het is echt waar. Er zijn namelijk vaker hobbels geweest, maar die heb jij ook overwonnen. Kijk maar eens terug in jouw geschiedenis. Er is vast ergens een moment geweest dat je het even niet meer wist of dat het leven even tegenzat. Maar uit dit dal ben je gekomen. Je bent veerkrachtiger dat je denkt.

Rouwen is liefde zeggen ze wel eens. Het is als het ware de prijs die we betalen voor het aangaan van een betekenisvolle relatie. Door ons af te schermen van het verdriet, sluiten we ook het betekenisvolle buiten. Een gezond rouwproces is er onder andere voor om het verlies te aanvaarden en het te verweven in de rest van ons leven. Hiermee behouden we de liefde en betekenisvolle relatie alleen op een andere manier.

Rouw kan je hele dag door onverwachts overvallen.
Door bewust een kort moment in te plannen - bijv. 5 minuutjes waarin je stilstaat bij je verlies, een herinnering ophaalt, iets opschrijft of gewoon even voelt wat er nu is - creëer je voor jezelf een veilige structuur.

Dit helpt doordat:
• Je jezelf toestemming geeft om stil te staan bij je verdriet. Daardoor hoef je minder te vermijden. Je geeft ruimte en aandacht aan jouw verlies, wat belangrijk is.
• Tegelijk hoef je niet de hele dag met je verlies bezig te zijn, omdat je een vast ankerpunt hebt. Dit kan lucht geven: rouw krijgt een plek, zonder dat het alles hoeft over te nemen.

Als er sprake is van vastgelopen rouw laat ik de cliënt een rouwpad neerleggen. Deze bevat de volgende stappen: overeind blijven-aanschouwen-verduren-omkeren-opbouwen-funderen-integreren. Van al deze stappen heb ik een ankerplaat gemaakt. Door deze een plek op de grond in mijn gespreksruimte te geven, wordt zichtbaar hoe jouw rouwpad eruit ziet, op welke plek je op dat moment staat en hoe deze zich verhoudt tot de andere stappen. Dit biedt naast visueel inzicht ook op gevoelsniveau inzicht en wordt helder wat nodig is om een beweging in je rouwproces te maken.

Ze zeggen wel eens dat je 'rouwwerk' moet doen om verlies te verwerken, maar dat klinkt zo moeterig. Zie het eerder als zelfzorg, als voorzichtig en niet geforceerd het proces zijn gang laten gaan en dat een zelf begeleiden met dingen die bij je passen, waarvan je houdt, die je graag doet.

Auteur Hans Stolp heeft verschillende boekjes en ook podcasts te beluisteren over de dood, wat gebeurt er als je doodgaat, omgaan met gestorvenen.

Jaren geleden heb ik i een lezing van Hans Stolp bijgewoond. Na afloop was mijn gedachten. Hoe zou het zijn als alle mesne met verlies ervaringen zijn verhalen eens zouden horen... Ik vond het zeer vertroostend en verzachtend.

ik nodig je bij uit eens luisteren en / of te lezen

warme groet
Bea

Levend verlies is een bijzondere vorm van rouw. Anders dan bij rouw na afscheid door een overlijden bijvoorbeeld, is het bij levend verlies zo dat het een steeds terugkerend proces is. Er is geen duidelijk definitief einde. Bij levend verlies kun je denken aan verlies van gezondheid of verlies van een relatie. Dat maakt het soms heel lastig, omdat je je er steeds weer toe moet verhouden.
Ervaar jij levend verlies en wil je eens sparren? Neem dan gerust contact op.

Een integratieve procesmodel (IPM) een integratie van bestaande therapieën, hulpmiddelen en modelellen uit de psychologie, filosofie en theologie met vijf dimensies van rouw - de fysieke, emotionele, cognitieve, sociale en spirituele - als basis. Rouw kan een begin zijn van existentiële groei.

Om rouw beter te begrijpen, moet je leren accepteren dat dierbaren na hun dood deel blijven uitmaken van ons leven.

Wanneer een dierbare overlijdt, raken we diegene niet helemaal kwijt – ze blijven bij ons in onze herinneringen, foto's en voorwerpen.

Het concept van blijvende banden erkent dat mensen lang na hun dood in ons leven kunnen blijven.

We kunnen ze in ons dagelijks leven houden door te praten over foto's van hen, hun graf te bezoeken of de tradities die we met hen hadden voort te zetten.

Blijvende banden suggereren dat rouw niet hoeft te betekenen dat we de banden met onze dierbaren verbreken na hun overlijden. In plaats daarvan kan de relatie in hun fysieke afwezigheid worden aangepast op een manier die de verbinding in stand houdt. Dit staat in contrast met oudere theorieën over rouw die de nadruk legden op 'loslaten' en 'afsluiting bereiken'.

We kunnen die onthechting voorkomen en werken aan het behouden van de verbinding die we hadden, waardoor die persoon bij ons blijft.

Dit concept gaat over het meenemen van hen – op een manier die gezond en comfortabel is, in plaats van overweldigend.

Eerste hulp bij onverwacht of plotseling overlijden op de werkvloer:

Wanneer een collega overlijdt, kan dat op verschillende manieren impact op ons hebben. Velen van ons brengen evenveel tijd op het werk door als thuis, wat kan betekenen dat we een band opbouwen met onze collega's, zelfs als we buiten werktijd geen tijd met hen doorbrengen. Dit kan leiden tot hun afwezigheid, wat een echte kloof creëert, zowel professioneel als persoonlijk.

Hoe ga je als manager om met het overlijden van een collega – zowel praktisch als emotioneel? Je kunt overweldigd raken door gevoelens van verlies of vermoeidheid en concentratieverlies ervaren.

Onvoorzien: Praat met je dierbare collega: Sterven en rouwen kan intens eenzaam zijn. Door met je dierbare te praten over hoe je je voelt, en hem of haar op zijn of haar beurt over zijn of haar eigen emoties te laten praten als hij of zij nog leeft.

Plotseling: Erken het verlies publiekelijk: Roep het team bijeen om het overlijden formeel te erkennen. Dit kan bestaan ​​uit een moment van stilte, het delen van herinneringen of het inrichten van een herdenkingsplek met een gastenboek of bloemen.

Met EMDR werk je niet aan het wissen van je verdriet, maar aan het loslaten van de lading die eraan vastzit. Dat betekent dat je de herinnering mag houden, maar zonder dat ze je elke keer opnieuw meesleurt. Zo maak je ruimte om weer te kunnen léven, naast het missen.

Stel; je verliest een dierbare.
Dan is niet alleen die persoon weg, daarmee ook diens rol/functie die werd vervuld in jou leven.
Doordat een verlies dusdanig impact op je heeft en jou en je kijkt op anderen en de wereld voorgoed kan veranderen, verlies je ook enige aansluiting. Bepaalde contacten, vriendschappen werken niet meer zo goed. Ook daar kan afscheid en verlies in zitten. Wellicht kun je niet meer het werk doen dat je deed, in de functie, locatie of de hoeveelheid uren. Nog een te erkennen verlies. Zo kan ik nog wel een doorgaan.
Mijn doel is niet om het zwaarder of groter te maken.
Mijn doel is inzichtgeven dat één verlies meerdere veranderingen teweeg kan brengen, welke op hun buurt ook weer als een verlies ervaren kunnen worden.

Van Lindsay Gibson................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Van Manu Keirse.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

When painful thoughts arise (e.g., “I’ll never be okay again”), pause and ask: “Is this fact, or is it my mind’s interpretation?” Then gently reframe to something more balanced, like “This pain is real, but it doesn’t mean I’ll feel this way forever. Stay kind to yourself, proceed slowly.

Geregeld krijg ik de vraag of het zin heeft om extra ondersteuning te vragen in de periode voorafgaand aan een overlijden. Dat heeft zeker zin.
Op het moment dat je weet dat iemand gaat overlijden door bijvoorbeeld ziekte, komen er allerlei emoties los. Vaak gaat de overleefstand aan en komen we in actie. We gaan regelen en zorgen en vinden het lastig om daarnaast ook te vertragen en te voelen wat de hele situatie met ons doet.
Oude patronen in de onderlinge relatie worden versterkt en ieder gaat op zijn eigen manier om met de situatie en emoties die opgeroepen worden.
Hoe zorg je in deze situatie goed voor jezelf en je dierbare van wie je afscheid moet nemen? Wat hebben jullie nodig en lukt het om in verbinding te blijven? Om te zeggen wat je nog wilt zeggen?

Wees je bewust in persoonlijke verschillen in het omgaan met emoties en laat iedereen hierin zijn eigen weg vinden. Probeer momenten van vertragen en rust in te plannen zodat je kan voelen wat er voor emoties spelen. Zoek steun in je omgeving en probeer te praten over hoe het met je gaat.
Je kunt niet in het voren rouwen zoals ze zeggen, het echte rouwproces komt pas op gang na het daadwerkelijke verlies. Maar het proces in aanloop naar een overlijden genereert ook verlies en dus rouw. Als je hier op een goede manier mee om kan gaan en met een goed gevoel afscheid kan nemen, dan helpt dat het op gang brengen van een gezond rouwproces na het overlijden.

Alles wat je voelt mag er zijn – verdriet, boosheid, leegte of zelfs opluchting. Zorg goed voor jezelf: blijf in beweging, eet en slaap zo goed mogelijk en zoek momenten van rust. Praat met mensen die echt luisteren en vraag hulp bij praktische dingen. Rituelen of kleine gebaren, zoals een kaars aansteken of herinneringen opschrijven, kunnen troost geven. En wees mild: rouw is geen taak om af te ronden, maar een weg die je in je eigen tempo mag gaan

Rouw heeft aandacht nodig. Natuurlijk, je moet door. Maar met alleen maar doorgaan red je het niet. Dan is er een risico dat je vastloopt.
Het is ook nodig om die andere kant van je leven aan te kijken, de kant van het verlies. Als er aandacht is voor zowel het verlies als voor het doorgaan, kom je weer vooruit in het leven.

Boektip: Van missen krijg je het koud
Geschreven door: Sandra Jongeneelen
Het boek ‘Van missen krijg je het koud; en wat rouw nog meer met je lijf doet‘ is geschreven voor iedereen die iemand is verloren. Dat hoeft niet te betekenen dat een geliefde dood is; verliezen kan ook betekenen dat je gescheiden bent of je baan bent verloren. Ook dan is er sprake van rouw. Mijn collega Jacqueline, is rouw- en verliestherapeut, voor therapie verwijs ik je graag naar haar.

Rouwen is een proces en verdriet wordt door elk anders beleefd.
Het kan zich aandienen als een wenteltrap. Zo dient het verdriet zich in alle hevigheid aan en zo neemt de hevigheid van het verdriet weer af.
Dit boek biedt mensen troost en bemoediging in tijden van verlies.

Een prachtige documentaire over rouw (en over liefde) is A new kind of wilderness. Te zien bij de NPO. Over een gezin dat in Noorwegen een autonoom bestaan heeft, met thuisonderwijs en leven van de natuur. Tot de moeder van het gezin overlijdt en het niet meer zo kan. Een aanrader.

'Levend verlies' is het verdriet om wat er had kunnen zijn — en er niet is. Het gaat niet om één gebeurtenis, maar om een blijvende werkelijkheid die steeds opnieuw pijn doet. Misschien zorg je voor een kind of partner die extra zorg en begeleiding nodig heeft, en voel je dagelijks het gemis van een gewoon gezinsleven. Misschien leef je met een chronische ziekte die je lichaam beperkt, terwijl je hoofd nog vol plannen zit. Of je hebt het contact met een ouder, kind of partner verloren, terwijl die persoon nog leeft — en dat maakt het gemis alleen maar ingewikkelder.

Levend verlies is vaak onzichtbaar voor de buitenwereld, maar bepaalt wel hoe je je dagelijks voelt. Het kan verwarrend zijn: je houdt van degene voor wie je zorgt, maar rouwt tegelijk om wat jullie niet (meer) hebben. Of je doet je best om positief te blijven, terwijl je je steeds opnieuw moet aanpassen aan wat niet (meer) lukt. Het verlies stopt niet, het verandert alleen van vorm. Veel mensen voelen zich hierin eenzaam, moe van het vechten, en soms ook schuldig over hun verdriet. Juist omdat het verdriet geen duidelijk einde heeft, is het moeilijk te plaatsen — voor jezelf én voor anderen.

Emotion Focused Therapy (EFT) kan helpen om hier op een andere manier mee om te gaan. In deze vorm van therapie staat het voelen en begrijpen van je emoties centraal. Emoties worden niet gezien als iets dat je moet overwinnen of wegdrukken, maar als richtingwijzers die je vertellen wat je nodig hebt. Door ruimte te geven aan onderliggende emoties — zoals verdriet, boosheid, schuld of schaamte — ontstaat er beweging en kunnen ze plaatsmaken voor andere emoties zoals compassie.

EFT biedt een veilige plek waarin je jezelf beter leert kennen, en waarin je langzaam meer innerlijke rust en veerkracht kunt ervaren, juist met alles wat je meedraagt.

Iemand in rouw is vaak enorm vermoeid. Moe, uitgeput, geen energie terwijl je overdag mogelijk tot weinig komt.
Rouwen wordt wel eens vergeleken met het lopen van een marathon. Het beleven van emoties kost enorm veel energie, je staat altijd aan als het ware en daarnaast staat onze filter om prikkels van buitenaf te filteren wagenwijd open. Hierdoor komt alles binnen en moet je veel meer verwerken en dat kost meer energie.
Mensen die ik spreek verwachten vaak niet dat ze zo vermoeid zijn maar het is een facet wat onlosmakelijk verbonden is met rouw. Je kunt het niet versnellen of omheen werken, het beste wat je kan doen is het respecteren en erop meebewegen. Je lijf en geest zijn keihard aan het werk!

Focus op de positieve kant van rouw kan helpend zijn voor de rouwverwerking. Dit kun je doen door te denken aan mooie herinneringen die je vreugde bezorgen.
Vervolgens kun je er 3 uitwerken op papier. Schrijf alles zorgvuldig uit. Gevoelens, gezichtsuitdrukkingen, gedachten...Op momenten dat de pijn van verlies heftig is, probeer dan een van deze prettige herinneringen op te roepen en ervan te genieten.

In deze moeilijk periode van rouw kan het helpend zijn een brief aan jezelf te schrijven. Deze brief is bedoeld om je te herinneren aan alles waar je steun en kracht uit kunt halen voor de momenten dat je een steun in de rug kunt gebruiken. Wat te schrijven? Denk bijvoorbeeld aan het volgende: alle activiteiten waar je plezier aan beleeft, bijvoorbeeld wandelen in de natuur of tekenen. Verder kun je denken aan de mensen uit je omgeving die je steun bieden. Mensen die je kunt bellen. Zet ook eens jouw positieve karaktereigenschappen op een rij. Welke overtuigingen maken je sterk? Misschien zijn er goede adviezen die je wel eens hebt gekregen en andere belangrijke dingen die je niet wilt vergeten. Als je aan het schrijven bent, schieten er wellicht nog meer houvast punten te binnen. Op deze manier heb je een brief, waar je op terug zou kunnen vallen op moeilijke momenten.

Bij een verlies dat langer geleden is kun je later in je leven vastlopen. Dat heeft niet altijd met dat verlies te maken, maar kan getriggerd worden door een ander life event, bv een verhuizing, nieuwe baan of ontslag, burn/bore out, gezondheidsproblemen of scheiding.
Het is niet altijd duidelijk wat de oorzaak is, maar deze life events hebben ook verlies in zich. En dat kan de rouw van eerder weer activeren. Dat betekent niet dat je niet gerouwd hebt, maar misschien wel dat je er nog eens met iemand over wil praten.
Rouwtherapie kan dan een veilige plek zijn waar al die grote veranderingen en verliezen de ruimte mogen krijgen. Om zo ook weer ruimte te ervaren voor wat er speelt in je leven.

Net zoals elke verlieservaring uniek is, is ook elk rouwproces uniek. Je bent welkom om eens kennis te komen maken.

Als je recent een groot verlies hebt meegemaakt, is het heel normaal om niet te weten hoe je verder moet en of je je ooit weer een beetje normaal gaat voelen.
Je rouwt zoals je leeft en als je normaal gesproken je schouders ergens onder zet is dat bij rouw ook vaak je eerste reactie. Of als je eerst wil begrijpen wat er allemaal is gebeurt voor je het laat binnenkomen zal dat je eerste reactie zijn. Maar bij een groot impactvol verlies lukt dat niet altijd meer zo goed en kun je het gevoel hebben vast te lopen in je rouw. En dan kan het fijn zijn om een aantal gesprekken te hebben met iemand die gespecialiseerd is in verlies en rouw.
Soms heb je maar een paar gesprekken nodig om weer houvast te ervaren, soms merk je dat je meer nodig hebt en dan kan dat ook.

Net zoals elke verlieservaring uniek is, is ook elk rouwproces uniek. Je bent welkom om eens kennis te komen maken.

Dit hulpmiddel zet ik vaak in bij rouw. Ook verlies van een baan, relatie, gezondheid, zelfs een huisdier veroorzaakt een proces. De rouwslinger maakt de fases van dit proces inzichtelijk en kan houvast geven. Een therapeut kan hier in begeleiden.

Ik hoor mensen wel eens zeggen over of tegen iemand die iemand anders net is verloren en daar verhaal over doet: ja dat heb ik al gehoord.....

Geeft niks. Als die persoon het nodig heeft om meerdere keren zijn of haar verhaal te doen, laat hem of haar het verhaal dan doen. Tell and Tell again. Dat is verwerken. Mensen horen zichzelf op een gegeven moment praten. En dat geeft ook informatie over hoe ze in het proces staan. De tip voor de aanhoorder is dan ook: Listen and Listen again.

Geef geen goed bedoelde tips of oplossingen of adviezen, TENZIJ daar om gevraagd wordt. Vaak is alleen luisteren al voldoende.

De rest komt vanzelf of daarna.
Kom je er (samen) niet uit, welkom in mijn praktijk

Is het nu rouw of is het rauw?
Mijn stelling is: misschien is het soms allebei.
Iemand verliezen is heftig. Je zult door een rouwproces heen moeten. En dat gaat met allerlei emoties gepaard.

Je emoties kunnen alle kanten op vliegen: van verdriet naar gemis, van wanhoop naar angst voor de toekomst, van schuldgevoel naar boosheid. Soms kunnen er ook gevoelens van opluchting bij komen, naast het verdriet dat er is.

Boosheid hoort er dus ook bij. En dat kan om allerlei redenen zijn. Soms komt die boosheid "rauw" op je dak. Of ken je jezelf niet zoals je reageert, of misschien komt die boosheid in alle heftigheid (rauwheid) naar boven.

Deze emoties zeggen iets over jou en over jouw gevoel. En hoe dat wordt getriggerd door allerlei gebeurtenissen die jou zijn overkomen.

Oordeel daar niet over. Probeer vanaf een afstand te kijken en na te gaan waar het vandaan komt en op welke momenten welke emoties zijn ontstaan. En vooral..... neem de tijd om te "rouwen"", Rouwarbeid is keihard werken. Het is niet van de ene op de andere dag over. Je moet verder met je leven, moet een nieuwe balans vinden in hoe je de toekomstige leven vorm gaat geven zonder die dierbare persoon die je bent verloren.

Als je daar hulp bij zou willen hebben, help ik je graag..... Sterkte

Soms houden we ons in voor anderen, houden we steeds rekening met anderen, maar komen we zelf in de knel. En kunnen we niet goed meer voelen wat er bij ons zelf speelt.
Sta jezelf toe om te voelen wat je voelt, zonder oordeel. Verdriet, boosheid, opluchting of verwarring — alles is normaal in rouw. Door ruimte te geven aan je emoties, geef je ook ruimte aan herstel.

Boek van Annemarie Serlier-van den Bergh
"Mogen zijn wie je bent"
Troost vinden en geven als het levenseinde nadert.
Troostvolle ervaringen van een ongeneeslijk zieke psycholoog.
Hoe vind je troost als je weet dat je nog maar kort te leven hebt? Hoe verwerk je zoveel verdriet en pijn en hoe geef je nog betekenis aan je leven?
In het boek staan tips voor de zieke en tips voor de omgeving.