Tips bij rouwverwerking

For all of you who are grieving, there is a wonderfull book that might be helpful to you. The title: it's ok that you're not ok, meeting grief and loss in a culture that doesn't understand by Megan Devine.

 

This book is a permission slip to feel what you feel, do what you do and say what you say when life finds you in a place of profound loss and the world seems hell-bent on telling you the right way to get back to being the person you'll never be again.

It may be so, that the experience of the writer is not comparable to yours, on the other hand it helps you to allow yourself to be compassionate to yourself and to reach out for help to bear the pain without suffering.

Genieten mag, lachen mag, onbezorgd zijn mag. Dat is geen disloyaliteit. Het gemis en het verdriet blijft maar niemand zegt dat je dat 24/7 moet voelen.

Voel je niet persoonlijk gekwetst als vrienden en familie weinig aandacht voor je verlies lijken te hebben. Dat gebeurt meestal niet uit onverschilligheid.

Mensen hebben er in dit soort situaties vaak de grootste moeite mee zich een houding te geven. Zij weten zich geen raad met hun eigen gevoelens. Je maakt het hen en jezelf een stuk makkelijker als je zo nu en dan over je verlies spreekt.

Neem tijd en ruimte voor jezelf na een afscheid. Het heeft geen zin zo snel mogelijk terug alles te willen opnemen, als je hierdoor uiteindelijk weer een stap achteruit moet zetten.

Een verlies leert je hoe kostbaar juist de gewone, dagelijkse, vanzelfsprekende dingen zijn. Dat is een enorme verrijking van je leven.

Vier zoveel mogelijk van deze ‘gewone’ momenten van toen en nu, en blijf dit doen.
Welke ‘gewone’ momenten ga jij vieren en waarom?

"Verdriet als reactie op het verlies van iemand die ons dierbaar is, kan lang duren. Het kan steeds weer onverhoeds opkomen, in golven die ons nog weken en maanden na het verlies kunnen overspoelen.

Maar ook in die gevallen heeft de geest manieren om zichzelf te genezen. Zelfs bij -bijna ondraaglijk- verdriet ontdekken de meesten dat het leven geleidelijk zijn loop herneemt en dat ze af en toe weer kunnen lachen."

(uit mindfulness en bevrijding van depressie door M.Williams et al.)

Aandacht voor welke gevoelens je ervaart op dit moment, zonder je eraan vast te klampen en zonder ze weg te duwen helpt om het verlies een plaats te geven en om de draad van leven weer op te pakken.

Een aangrijpend maar prachtig boek over verlies en weer betekenis geven aan het leven is geschreven door Victor E. Frankl, "De zin van het bestaan"

Hierin beschrijft hij als wetenschapper maar ook als slachtoffer het belang van betekenis geven aan verlies.

Neem de tijd om te rouwen. Vooral in het begin, dan staan mensen nog dicht om je heen en steunen je. Gebruik de steun die je krijgt, weet dat de mensen die je willen steunen dit ook graag voor je doen.

In Nederland rouwen we kort om verlies van dierbaren, in veel landen is dat anders en staat er een langere tijd voor. Ook als eer voor de overledene, maar dit is ook als verwerking.

Als je in rouw bent lijkt het soms alsof de tijd stil staat, terwijl het leven gewoon doorgaat, lijkt voor jou alsof dat niet zo is.

Rouwen laat je stil staan, het laat je terugkijken. Daarvoor is het ook nodig om de tijd te nemen. Je wordt immers gevraagd om tot besef en acceptatie te komen.

Daarvoor is zorgzame aandacht nodig voor dat wat zich aandient. Het tempo wat daarbij past is voor iedereen verschillend.

Rouwen kan verwarrend zijn als je ambivalente gevoelens en gedachten ervaart voor degene die is overleden. Dit kan het rouwproces belemmeren/stagneren. Gun jezelf dan een aantal gesprekken met een therapeut, om deze te onderzoeken en te erkennen.

Kubler Ross heeft de rouw beschreven in 5 fases.

1.ontkenning
2. woede
3. marchanderen
4. verdriet, depressie
5. aanvaarding

Deze beschrijving kan je zicht geven op je eigen rouwproces.
Misschien is er een fase bij, die je wellicht niet beleeft, waardoor het rouwen staakt.
Alle gevoelens doorleven leiden tot aanvaarding van het verlorene.

Rouwen is een heel persoonlijk proces. Er zijn boekjes waarin het rouwproces beschreven staat. Dit is een soort gemiddelde, een schets van hoe het meestal gaat.

Maar maak je geen zorgen als je niet het spoorboekje van het rouwen volgt. Dat is er namelijk niet. Rouwen is van zoveel factoren afhankelijk dat er geen persoonlijke handleiding voor is.

Neem tijd en rust om te voelen wat er is, wat het ook is en laat de tijd zijn werk doen.

Niet alle behoeften kunnen volledig door de ander worden vervuld, zeker in rouw. Ik help partners daar tolerantie voor op te bouwen: zien wat de ander nodig heeft, zonder jezelf weg te cijferen. Samen ontdekken we hoe je grenzen stelt en elkaar ondersteunt. Zo ontstaat balans en begrip, zowel in individuele verwerking als in jullie relatie.

Een verlies raakt ook je relatie en kan deze zelfs onder druk zetten. Zelfs als jullie beiden uitspreken dat je elkaar niet wilt verliezen, kan het hard werken zijn om elkaar niet uit het oog te verliezen.
Partners verwerken verdriet vaak verschillend: de één praat veel, de ander juist weinig. Als rouwtherapeut begeleid ik stellen bij het accepteren van deze verschillen en het vinden van manieren om elkaar ruimte te geven. Dit kan zowel individueel als samen in rouwtherapie, zodat jullie elkaar beter begrijpen én je eigen emoties erkent blijven.

Als je rouwt, kun je soms twijfelen over of het niet een depressie is. Klachten bij rouw of depressie kunnen op elkaar lijken en elkaar zelfs overlappen. Depressieve gevoelens komen voor bij rouw en bij depressieve gevoelens kan ook rouw voorkomen.

Als rouwtherapeut kijk ik dan altijd naar wat op de voorgrond ligt, maar ook wat die gevoelens heeft kunnen veroorzaken. Als de klachten zijn begonnen na een groot verlies en je die gevoelens niet meer zou hebben als dat verlies er opeens niet meer zou zijn, dan lijkt het dat rouw op de voorgrond staat en je hulp kan zoeken bij bv een rouwtherapeut. Als dat niet zo duidelijk is, zou je eerder bij een psycholoog om hulp kunnen vragen voor je klachten. Bij twijfel, bel eens om te overleggen. Daar sta ik altijd voor open.

Grief is a perfectly normal and natural part of human life.

It's an appropriate reaction to losing someone or something that was close to us and that we loved.

Grief can also be about more "abstract" things like grieving the change, loss, or letting go of certain parts of ourselves or our lives (for example, moving to a new place and grieving your old life, or, becoming a parent and grieving the loss of your free time, etc.).

There's no "best way" to process grief, because we're all different and we all grieve at our own pace. What takes me 3 months to grieve might not even be an issue for you, for example.

That's why it's important to create *time and space* for ourselves to grieve - instead of repressing, denying, or ignoring our grief. It was to run its course, it has to teach us what it is trying to teach us, and then once we've grieved enough, we're forever lighter and freer, with no unfinished business holding us back.

Soms lijkt een vriendschap onverwoestbaar—jaren van gedeelde geheimen, lachbuien, en stille steun in moeilijke tijden. Maar zelfs de sterkste banden kunnen breken, soms door iets ogenschijnlijk kleins. Een misverstand. Een verkeerd gekozen woord. En plotseling is er afstand.

Altijd samen, altijd gezellig. Tot die ene avond. Een discussie die begon over iets onbenulligs—een vergeten afspraak, een opmerking die verkeerd viel. Geen schreeuwpartij, geen drama, maar wel koude blikken en stilte die te lang bleef hangen. Geen van beiden wilde buigen. Trots won het van begrip.

Dagen werden weken. Berichten bleven uit. De leegte was voelbaar, vooral bij momenten waar de ander vanzelfsprekend bij hoorde. En toch: niemand zette de stap. Misschien uit angst voor afwijzing, misschien omdat het pijn deed toe te geven dat je iemand nodig hebt.

Het verlies van een vriendschap kan voelen als rouw. Sta jezelf toe die emoties te voelen zonder oordeel. Vraag jezelf af: wat lag echt aan de basis van de breuk? Was het de ruzie, of opgekropte frustraties van langer geleden? Reflecteer met mildheid, niet met schuld. Wil je de band herstellen, zet dan een kleine, oprechte stap—een bericht, een gesprek. Soms is het niet te herstellen, en dat is ook oké. Geef jezelf de ruimte om los te laten en te groeien. Nieuwe verbindingen komen vaak wanneer je het minst verwacht.

Boek Herbergen van Verlies,
Riet Fiddelaers-Jaspers en Sabine Noten

In dit boek word je als lezer meegenomen op de tocht door het rouwlandschap na een ingrijpend verlies. Je bent op zoek naar een plek waar hun verhaal verteld en gehoord kan worden. Je draagt een rugzak met je mee die gevuld is met (verlies) ervaringen en herinneringen, maar ook schatten die soms diep zijn weggestopt. Om het leven ten volle te omarmen, is het nodig de inhoud van de rugzak uit te pakken en opnieuw te bekijken. Zo kom je thuis in het land van rouw.

Dit boek legt duidelijk uit wat rouw allemaal met zich meebrengt en geeft concrete oefeningen om de inhoud van de rugzak uit te pakken en te bekijken, zodat het leven uiteindelijk ten volle geleefd kan worden.

Rouw kent geen vastomlijnd kader. Dit verloopt per persoon en situatie anders. Maar het verdiend wel aandacht. Niet altijd is er die ruimte in je omgeving om er over te praten en te delen met de mensen in je omgeving. Je wil de ander niet belasten of de ander herkent niet dat het nog zoveel met je doet. Zoek dan iemand, wel of niet professioneel, die hier wel ruimte voor heeft. Misschien iemand die iets verder weg staat, maar die begrijpt dat je het nodig hebt om te vertellen en te verwerken. Dit is namelijk een gezonde behoefte tijdens een rouwproces en daar mag je aandacht aan geven.

Rouwen om je ouder is ook een periode die tijd vraagt om bij stil te staan.---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gids voor het omgaan met rouw en verlies-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Verhalen die je omarmen als je rouwt-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Verdriet verwerken, daaronder zou je kunnen verstaan dat rouwen een eenmalige gebeurtenis is, waarna je verder gaat met je leven. Het is belangrijk om te weten dat verdriet na verlies misschien niet overgaat. De persoon of datgene wat je liefhad en nu kwijt bent, zal altijd een deel blijven van je leven. Mensen leren hoe iets moet door te kijken, na te doen en te experimenteren. Heb je als kind geleerd om te rouwen van je ouders of andere volwassenen? Hoe kun je met verdriet omgaan?
Je kunt altijd weer in je leven niet genomen rouw oppakken door het opdoen van kennis, het lezen van boeken of met een therapeut in gesprek gaan. We zijn nooit te oud om te leren.

"Het jaar van magisch denken" van Joan Didion. Het gaat om een autobiografisch boek, waar de schrijfster, haar rouwproces beschrijft naar aanleiding van het plotseling overlijden van haar man en haar dochter. Er is ook een documentaire voor Netflix hierover gemaakt.

Boek: "Noodzakelijk verlies" van Judith Viorst
In dit boek wordt verlieservaringen beschreven als onlosmakelijk deel van het leven. Met andere worden, wordt het leven gezien als een voortdurend proces van los maken (van levensfases, dromen en illusies, relaties enz). Het verwerking ervan kan tot groei leiden.

Rouw is voor niemand hetzelfde. Iedereen rouwt op zijn eigen manier. Ook de periode van rouw is verschillend. Neem de tijd die jij nodig hebt.
Lukt het een moment op de dag om weer even in het hier en nu te zijn, dan is dat prima en fijn: geniet ervan! Is er een dag dat je je alleen maar verdrietig en ellendig voelt, ga daar dan niet tegen vechten. Kijk waar je behoefte aan hebt en wees lief voor jezelf!

Het helen van familiepatronen betekent vaak rouwen om de liefde die je nodig had, maar niet hebt gekregen. die pijn is begrijpelijk en net zo waardevol is de liefde die je nu voor jezelf kunt creëren.

Dit stukje helen begint bij erkenning. Toestaan dat het gemis er is, zonder het weg te duwen. Door mildheid en begrip voor jezelf te cultiveren, ontstaat er ruimte om nieuwe, voedende relaties aan te gaan, ook met jezelf. Kleine momenten van zelfzorg, betekenisvolle verbindingen en het herontdekken van wat liefde voor jou betekent, kunnen helpen om dit gemis stap voor stap te verzachten.

Alternatieve condoleancekaarten voor elk moment, ook voordat een verlies plaatsvindt.
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Een boek dat je anders laat kijken naar rouw.
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Een rouwproces is heel persoonlijk. Ieder doet het op zijn of haar eigen manier. Dat kan er ook voor zorgen dat je er heel onzeker van wordt. Doe ik het wel goed? Zeg of doe ik wel de goede dingen? Komt dit ooit nog goed? Zijn mijn gevoelens wel normaal?
Juist door hier over in gesprek te gaan, kom je er meestal achter dat je 'het goed doet', dat het normaal is wat je voelt of doormaakt. Dat maakt het gemis en verdriet niet lichter, maar helpt misschien wel om het op jouw manier te mogen doen.

Heb je hier vragen over, neem dan gerust contact met me op.

Aflevering 30 januari 2025
Hoe vind je verbinding na verlies en leer je mensen weer toe te laten?
Hoe bouw je opnieuw vertrouwen op in mensen en relaties?
Hoe vind je innerlijke rust als het leven onveilig voelt?
Wat helpt om angst voor de toekomst los te laten?

Dit boek van Manu Keirse bespreekt heel veel soorten rouw. Hij schenkt veel aandacht aan overlijden, maar ook de rouw bij zelfmoord, tijdens en na scheiden, verlies van een baan, ongewenste kinderloosheid en andere situaties waarbij gerouwd wordt
Manu helpen bij rouw vanuit de verschillende rollen die iemand kan hebben: zus van, kind van, vader van, moeder van, grootouder van de overledene.
Hij schrijft over het rouwproces. En ook over wat wel en wat niet te doen of te zeggen.
Uit het boek van Manu, die klinisch psycholoog is, is te merken dat hij heel veel ervaring heeft. Zijn boek is bedoeld voor mensen (de omgeving en professionals) die een ander goed willen bijstaan in het verdriet en het rouwproces. Ik denk dat het ook helpend kan zijn voor iemand in rouw. Het boek biedt veel erkenning en herkenning.
Lezenswaardig en behulpzaam.

We zijn het liefst bezig met leven, met verder gaan, met ontwikkelen. Soms worden we met onze
neus op de feiten gedrukt wanneer iemand die ons dierbaar is ernstig ziek wordt of overlijdt. Ook dat
hoort erbij. Het is best zinvol om af en toe eens stil te staan bij hoe dat voor jou zou zijn, mocht je
ziek worden en mogelijk komen te overlijden. Weten de mensen om je heen wat je zou willen? Het
humanistisch verbond heeft hier een mooi boekje voor gemaakt; ‘wat blijft als ik ga’. Het neemt je

mee in wat er zoal komt kijken bij het afronden van je leven, afscheid nemen en op welke manier je
herinnerd zou willen worden. Het is hierin heel volledig, maar toch bondig en je kunt invullen en
bewaren. Daarnaast nodigt het uit om het met je dierbaren door te nemen, zodat het ook een
opening tot gesprek is.

Rouw is in essentie de prijs die we betalen voor het hebben van een betekenisvolle band. Vanuit ACT wordt benadrukt dat emoties zoals verdriet, boosheid of gemis niet je vijand zijn, maar natuurlijke reacties op wat je hebt verloren. Het onderdrukken van deze gevoelens kan op korte termijn verlichting geven, maar maakt het proces vaak ingewikkelder op de lange termijn.


In ACT noemen we dit “emotionele acceptatie”. Het gaat niet om passief verdragen, maar om actief ruimte maken voor je emoties, zodat ze kunnen stromen in plaats van vast te zitten.

👉 Praktische oefening:

Zoek een rustige plek waar je niet gestoord wordt. Sluit je ogen en merk op wat je voelt. Is er een knoop in je maag? Tranen achter je ogen? Een druk op je borst? Beschrijf wat je voelt alsof je het aan een vriend uitlegt, zonder oordeel. Bijvoorbeeld: "Ik voel een zware druk op mijn borst, het voelt als verdriet."
Adem rustig in en stel jezelf voor als een groot, open veld waarin je emoties mogen zijn, hoe zwaar of intens ook.

Het gevoel van “normaal leven” kan tijdens rouw ver weg lijken. Toch kan het zetten van kleine, waardevolle stappen helpen om opnieuw verbinding te maken met het leven, zonder het verlies te ontkennen.

💡
In ACT spreken we over “toegewijde actie”. Dit betekent dat je acties kiest die passen bij je waarden, ook als het ongemakkelijk of pijnlijk is. Het is geen kwestie van “je beter voelen”, maar van blijven bewegen richting een betekenisvol leven.

👉 Praktische oefening:

Kies één waarde die belangrijk voor je is, bijvoorbeeld verbinding, groei, of creativiteit.
Stel jezelf de vraag: Wat is één kleine actie die ik vandaag kan doen, ondanks mijn verdriet, die past bij deze waarde?
Dit kan zo simpel zijn als een wandeling maken, iets creëren, of een herinnering delen met iemand die je vertrouwt.

Door dagelijks kleine stappen te zetten, bouw je langzaam weer een gevoel van richting en betekenis op.

Zo rond de jaarwisseling is vaak een tijd om eens stil te staan, terug te kijken en vooruit te blikken. Maar dat is niet altijd fijn.
Terugkijken kan ook betekenen dat je een jaar achter je laat waarin je bepaalde verliezen geleden hebt. Het jaar waarin je misschien nog samen was met je geliefde.
Vooruitkijken kan onzekerheden met zich meebrengen. Wat verwacht je van jezelf? Wat verwacht je omgeving van jou? Hoe ga je verder?

Wil je hier begeleiding bij, neem dan eens contact op met een rouwtherapeut.

Het verlies van een dierbare is een van de meest ingrijpende ervaringen in het leven. In deze moeilijke tijd is het essentieel om ruimte te maken voor emoties, hoe intens en overweldigend deze ook kunnen zijn. Het toelaten van verdriet, pijn, boosheid of zelfs verwarring is niet alleen een natuurlijke reactie op verlies, maar ook een cruciale stap in het verwerkingsproces.

Emoties onderdrukken kan op korte termijn misschien lijken alsof je de situatie onder controle hebt, maar op lange termijn kan dit leiden tot emotionele blokkades, stress en zelfs fysieke klachten. Het erkennen en doorvoelen van emoties helpt om de realiteit van het verlies te accepteren. Dit betekent niet dat het verdriet verdwijnt, maar dat het een plaats kan krijgen in je leven, zodat je verder kunt zonder de last van onderdrukte gevoelens.

Boek: Ik ROUW van je, een liefdevol boek over verlies.

Prachtig vormgegeven boek met troostende teksten, tips en opdrachtjes om praktisch aan de slag te gaan met rouwwerk na het verlies van een dierbare.

Geschreven door Claire van 't Veen

Geschreven door Babet te Winkel.--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Geschreven door Babet te Winkel.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Maak ruimte voor herinneringen. Schrijf bijvoorbeeld een brief aan de persoon die je hebt verloren, deel verhalen met anderen of creëer een herdenkingsplek. Het actief herdenken kan troost bieden en helpen bij het vinden van betekenis in je verlies.

Geef jezelf toestemming om te voelen wat je voelt. Verdriet, boosheid, schuld of zelfs momenten van opluchting of vreugde – alles mag er zijn. Door je emoties te accepteren zonder oordeel, kun je het rouwproces op een natuurlijke manier doorlopen.

Stel realistische verwachtingen: Accepteer dat het leven anders kan zijn dan je had verwacht, en stel realistische doelen voor jezelf. Maak jezelf niet gek door hoge grenzen en doelen te stellen. Nee. Doelen stellen is okay, maar ze moeten realistisch zijn. Het is namelijk niet leuk om continu je neus te stoten. Dan kun je jezelf achter je oren krabben. Zijn mijn doelen realistisch genoeg? Hoe fijn is het als je jezelf iedere maand een compliment kan geven. In plaats van iedere maand te 'mislukken' voor je gevoel. Leg de lat niet te hoog.

Als er een groot verdriet gekomen is in je leven, onthoud dit; Wees compassievol voor jezelf. Rouw brengt vaak zelfkritiek met zich mee, zoals “Ik moet verder kunnen” of “Waarom voel ik dit nog steeds?” Wees mild voor jezelf en zeg: “Ik doe wat ik kan in een moeilijke tijd.” Er is geen programma of er zijn geen richtlijnen voor rouwen. Maar wat wel bekend is, je mag ruimte en aandacht nemen voor zelfzorg.
Zou je graag samen met iemand willen kijken hoe jij dit zou kunnen verbeteren in je leven, neem gerust vrijblijvend contact op voor meer informatie.

In rouw kan het voelen alsof alles stilvalt. ACT moedigt aan om je, ondanks de pijn, te blijven verbinden met wat je belangrijk vindt. Dit gaat niet om “doorgaan” alsof er niets aan de hand is, maar om stilstaan bij wat nog steeds betekenis geeft aan je leven. Door je aandacht te richten op je waarden – zoals zorg, liefde of creativiteit – kun je stap voor stap weer richting geven aan je dagen.

Oefening: De volgende kleine stap

Neem een moment om te bedenken: Welke kleine actie kan ik vandaag doen die past bij wat ik belangrijk vind?

Voorbeeld: Als zorg voor anderen een waarde is, kun je een vriend een bericht sturen.

Of als natuur je rust geeft, kun je een korte wandeling maken.
Schrijf het op en plan het concreet in. Vraag jezelf na afloop: Hoe voelde het om dit te doen, ondanks mijn verdriet?

Deze oefening helpt je om te ervaren dat verdriet en het najagen van betekenisvolle acties naast elkaar kunnen bestaan.

Rouw is een natuurlijke reactie op het verliezen van iets of iemand die veel voor je betekent. ACT leert dat pijn en verdriet niet het probleem zijn, maar onze neiging om het te vermijden vaak wel. Door verdriet te proberen te onderdrukken of te vermijden, raakt de pijn vaak meer verstrengeld in ons leven. ACT moedigt aan om ruimte te maken voor pijnlijke emoties, omdat ze een teken zijn van liefde en waarde.

Oefening: Maak ruimte voor je verdriet

Zoek een rustige plek waar je ongestoord kunt zitten.
Sluit je ogen en stel je verdriet voor als een object, zoals een steen, een wolk of een golvende zee. Hoe ziet het eruit? Hoe voelt het?

Neem 5 minuten de tijd om het object in gedachten vast te houden zonder het weg te duwen of te veranderen. Zeg zachtjes tegen jezelf: “Het is oké dat dit er is, want het hoort bij mijn verlies.”

Schrijf na afloop op hoe het voelde om je verdriet toe te laten.

Dit helpt je om verdriet niet als vijand te zien, maar als een onderdeel van je ervaring dat ruimte mag innemen.

Levend verlies ontstaat als het een verlies betreft waar je steeds opnieuw mee geconfronteerd wordt. Bijvoorbeeld als je kind een beperking heeft, als je chronisch ziek wordt of als je partner dementie krijgt.
Je kan het rouwproces niet afronden omdat de veranderende situatie steeds vraagt om je opnieuw te verhouden tot het verlies. Denk aan de situatie dat je jongste kind het oudere kind met de beperking 'inhaalt', als je steeds weer opnieuw stukjes van je gezondheid en daarmee zelfstandigheid in moet leveren. Of als je door de dementie stukje bij beetje afscheid moet nemen van je partner.

Het is lastig om te rouwen om levend verlies omdat het geen vaststaand verlies betreft. Dat maakt het verschillend van bijvoorbeeld verlies door overlijden. Niet moeilijker of minder moeilijk maar anders.
Het is belangrijk om de impact van het verlies te erkennen en dat het heel normaal is dat je er zoveel last van hebt. En het heeft dus een naam: Levend verlies.

Rouwen is een proces dat tijd nodig heeft. Sommigen hebben een wat langere periode nodig om weer evenwicht te vinden. Als het rouwen echter een intens gevoel van ontreddering veroorzaakt, dan is er vaak meer aan de hand.

Zeker in langdurige relaties kunnen partners zo op elkaar afgestemd raken, dat het verlies bijna ondraaglijk blijft. Soms kun je als degene die is achtergebleven denken "ik ben niets zonder haar/hem". Deze overtuiging maakt het helaas alleen nog maar verdrietiger. En bovendien is het niet waar. Zonder je partner ben je nog steeds iemand.

Lukt het je niet goed om jezelf terug te vinden, zoek dan hulp van een therapeut. Deze helpt je om je identiteit weer helder te krijgen, zodat je zelfbewust verder kunt gaan.

Dit komt veel voor, is niet makkelijk bespreekbaar en wordt ook verschillend beleefd. Het is niet mogelijk voor iemand in te vullen wat dit betekent. Je kent het verhaal niet.
Dromen en verwachtingen sterven mee met dit kind.
Je hebt een vrije keus om over dit kindje te praten of niet. En met wie je dat wil doen. In dit rouwproces kun je ook verschillende emoties ervaren. Minimaliseer het verlies niet, geef het een plek in je bestaan. Ook dit is een deel van jouw leven.

In het rouwen is het van belang tijd te nemen om bezig te zijn met het verlies, de confrontatie aangaan. En tijd te nemen om niet met het verlies bezig te zijn, afleiding opzoeken en met andere dingen bezig zijn. Net als met het varen op een boot, je gebruikt twee riemen om vooruit te komen. Roei je met één riem, dan blijf je rondjes draaien.

Als je moeder op 10 jarige leeftijd overlijdt. Hoe de vroege dood van een moeder het leven verder heeft beïnvloedt daar gaat deze docu over. Het laat zien dat overleving stopt wanneer opnieuw een verlies wordt meegemaakt. Deze latere gebeurtenis zet een proces in werking en de confrontatie met die weggestopte gevoelens is de rode draad van deze documentaire.
Liesbeth Rasker haar uitgestelde rouwproces wordt mooi in beeld gebracht | Regisseur Tessa Louise Pope is regisseur en het verlies van haar moeder is ook haar bekend.

Rouw is een uniek proces, en er is geen "juiste" manier om het te doorstaan. Er staat ook geen tijd voor.
Gun jezelf de tijd om je emoties te voelen, of dat nu verdriet, boosheid, schuldgevoel of zelfs opluchting is. Deze gevoelens zijn allemaal normaal en maken deel uit van het verwerken van een verlies.

Een praktische oefening die kan helpen:
• Schrijf een brief aan degene die je verloren hebt. Vertel wat je voelt, wat je mist, of dingen die je nog graag had willen zeggen. Dit kan troost bieden en helpt je emoties te ordenen.

Daarnaast kan het fijn zijn om herinneringen levend te houden, bijvoorbeeld door foto’s te bekijken, rituelen te creëren of een speciaal moment in de week te nemen om stil te staan bij je verlies.
Tot slot: wees niet bang om hulp te vragen, of dat nu bij vrienden, familie of een therapeut is.
Rouwen hoef je niet alleen te doen.

Het boekje 'Vingerafdruk van verdriet' van Manu Keirse is een mooi boekje dat tot steun kan zijn voor iedereen die met verlies wordt geconfronteerd. Voor iedereen die een kind, een broer of een zus, de partner, een ouder, een vriend of een droom verliest. Het is niet alleen geschreven voor hen die het zelf moeilijk hebben, maar ook voor familieleden, vrienden en collega's van wie ze steun verwachten op hun moeilijke reis naar hernieuwd leven. Het is geen boek over dood. Het is een boek over leven, over het emotionele leven van iemand die wordt geconfronteerd met het verlies van een dierbaar iemand. Het is niet bedoeld om in één keer uit te lezen, of om eenmaal te lezen en weg te leggen, maar om telkens weer ter hand te nemen.

‘Bewustzijn van de verliezen in ons leven kan leiden tot meer verbondenheid met onszelf en een verdiept begrip van ons bestaan.’

Elke keer dat we om iemand of om iets geven, worden we geconfronteerd met het fundamentele levensfeit dat wij diegene of datgene ook weer zullen verliezen, én dat wij zelf ook verloren zullen gaan. Verlies is daarmee net zo fundamenteel voor het menselijk leven als de liefde.
In Verlieskunst integreren psychotherapeut Mai-Britt Guldin en theoloog-filosoof Carlo Leget de vijf dimensies van rouw: de fysieke, emotionele, cognitieve, sociale en spirituele. Door bestaande therapieën, hulpmiddelen en modellen uit de psychologie, de filosofie en de theologie te verbinden ontstond een geïntegreerd procesmodel (IPM) dat ons helpt de alomvattendheid van rouw te bevatten. Hoewel de confrontatie met de donkere en zware kant van het leven nooit een garantie is dat we veranderen in wijzere mensen, bestaat er wel degelijk een mysterieuze relatie tussen tegenslag en existentiële groei. De groei waarmee wij onszelf en anderen kunnen helpen.

Wanneer je een dierbare hebt verloren en je de vijf fasen van rouw doorloopt maar er toch niet goed uitkomt, dan is er maar één oplossing voor: EMDR.
Dit heb ik ontelbare keren in mijn praktijk gezien. Het resultaat is er gelijk en blijvend.
En als je nog sneller resultaat wilt: dan maak je een afspraak voor EMDR voor de vijf fasen, bespaar je jezelf een bak ellende.
Sterkte in ieder geval.

In een rouwproces vragen mensen zich vaak af of dit proces goed gaat. Ze maken zich zorgen dat ze de rouw niet goed doorwerken, waardoor ze later met problemen blijven zitten. Wanneer mensen al in een begeleidingstraject zitten, nemen we op zo’n moment door hoe een rouwproces eruit kan zien en wat daarin van belang is. Mocht je deze zorg echter herkennen en geen begeleiding hebben, of mocht je je zorgen maken over iemand in je omgeving, dan kun je terugvallen op de Rouwmeter. Fonds slachtofferhulp heeft deze samen met deskundigen gemaakt. Hij is er zowel voor volwassenen als voor kinderen. Door het invullen van vragen over je functioneren, krijg je zicht op hoe een
rouwproces doorlopen wordt en of er hulp nodig is of niet. Een waardevol hulpmiddel!

In Traditional Chinese Medicine (TCM), emotions have both an emotional and physiological relationship with organs. This concept is based on the idea that emotions have specific impacts on different organs in the body, and each organ is linked to a particular emotion.

According to TCM, grief is related to the lungs and the metal element. The lungs are our first line of defense against external pathogens, and their primary function is to disperse and disseminate Qi throughout the rest of the body. Prolonged, unprocessed grief impairs the lungs’ function and consumes the Qi. This helps explain why, when we are experiencing grief, we may feel low energy, fatigued or notice our immune system not functioning as efficiently as it normally does.

TCM practices like acupuncture, herbal remedies, breathing exercises, and qigong are used to help restore balance in the lungs and release stuck grief.

Emotional expression and the release of sadness through crying or mourning rituals are considered important for maintaining lung health and emotional equilibrium.

Het lijkt contra - intuïtief, maar ware troost is pijn te erkennen en het niet proberen weg te halen. Als het ons lukt om de emoties die bij rouw komen kijken te aanvaarden zonder deze te willen helen of actief te veranderen , valideren we deze. dit is belangrijk voor het proces.

De reflex om de pijn weg te willen halen zit diep in ons geworteld.

Een plotseling verlies kan zo abrupt zijn, dat je niet eens afscheid hebt kunnen nemen. Wat pijnlijk en verdrietig. Wat kun je dan nog vaak denken; wat …. als….hoe…

Wat had je nog willen zeggen? Of wat had je graag nog willen doen? Wat had je graag nog willen delen?

Schrijf het op 'in briefvorm'. De brief hoeft niet gedeeld te worden en hoeft niet kloppend of perfect te zijn, het gaat erom gedachten te ordenen, te verwoorden en te uiten.

Zou je meer hulp willen bij het omgaan met verlies, neem gerust vrijblijvend contact op. Enkele sessies kunnen al veel handvatten geven voor het omgaan met verlies en verdriet.

Elk rouwproces is uniek. Wat de ene persoon helpt bij de verwerking, helpt de andere persoon mogelijk niet. Tips zijn daarom weinig ondersteunend.

Een rouwproces wordt moeizaam als de persoon niet in staat is, om wat voor reden dan ook, de pijn van het verlies te verwerken. In zo'n situatie kan het zinvol zijn om professionele hulp te zoeken om te voorkomen geisoleerd te raken.

Boekentip: 'Verdriet is een werkwoord' van Margriet van der Kooi

Mooi geschreven met heel veel voorbeelden uit haar jarenlange ervaring als geestelijk verzorger.