Grenzen aangeven tips

Alleen geboren tweelingen of meerlingen hebben een verhoogde kans op hoog gevoeligheid voor invloeden van buitenaf en daarmee een vager gevoel voor grenzen. Wat is van mij? En wat is van de ander? Ieder mens heeft zijn eigen aura die tot ver buiten het lichaam gaat. Op de plek waar je verbonden bent geweest met je verloren tweeling kan er een blijvend gat ontstaan. Als ze hun aura opzetten blijft er dan een stuk openstaan waardoor invloeden van buitenaf toch blijven binnenkomen.

Wil je hier meer over weten? Kijk dan bij mijn tip: Eenzaamheid | Ben jij onbewust een alleen-geboren tweeling of meerling?
Herkenbaar? en wil je testen of jij een alleen geboren tweeling of meerling bent? Voel je dan welkom om mij te contacten.

PS. Check ook de tip: Grenzen aangeven - Zelfhulp oefening om je eigen ruimte in te nemen

Vaak heeft 'grenzen aangeven' een negatieve lading. Alsof je iemand anders dan te kort doet. Het voelt als een verdediging reactie waarmee je de ander uit jouw ruimte 'wipt' en dan teleurstelt. En dus doe je dat pas als een ander je overwhelmed of jouw ruimte al betreden heeft. Echter loop je dan eigenlijk al een stapje achter en daarop leeg; energetisch gezien.

Ik zie het anders. Als jij je eigen ruimte inneemt, volledig 'in je eigen schoenen gaat staan', dan is daar simpelweg geen ruimte voor een ander en kun je vanuit die schoenen prima zichtbaar én vanuit liefde & compassie communiceren naar de ander die ook in zijn eigen ruimte/ schoenen staat. Dan hoef je dus niet die verdediging manoeuvre te maken en de ander te kort te doen.

Hieronder een visualisatie oefening voor het herstellen van je aura, waarmee je jezelf centraal zet in je eigen ruimte:

- Ga lekker relaxed staan, beide voeten op de grond en maak contact met de vloer. Knieën van het slot.

- Voel eens even hoe je erbij staat. Hoe gaat het met je? Maak je bewust van het hier en nu. Voel je lichaam, je ademhaling, de temperatuur van je lichaam en waar eventueel nog spanning zit. Hoe voel jij je nu?

- Stel je dan voor dat je een ei om je heen maakt. Die je van top tot teen omringt. Deze is in 3D, helemaal gesloten zowel boven je hoofd als onder je voeten en beschermt jou. Vind je het moeilijk om dit ei denkbeeldig te zien? Beeld het dan uit door met je armen deze in de lucht om je heen te tekenen.

- Zeg hardop of in jezelf: dit is mijn ruimte. Hierin voel ik me veilig, krachtig, .... (affirmatie) en deze ruimte beschermt mij.

- Vul dan de ruimte denkbeeldig met een kleur die past bij jou en bij dat moment. Alle andere kleuren mogen verdampen, zodat alleen jouw energie en kleur overblijft.

- Zorg dat je ei groot genoeg is. Je mag hem zo groot maken dat je, als je je handen uitstrekt, je de rand nog net kan vastpakken. De ruimte mag boven je, onder je, voor je en achter je net zo groot zijn (in 3D)

- Vervolgens druk je denkbeeldig (of beeld je het uit met je handen) alle overtollige energie van anderen uit je ruimte. Je cleanst jouw ruimte van alle invloeden van buitenaf, zodat werkelijk alleen jouw energie en jouw kleur overblijven. Neem op die manier helemaal je eigen ruimte in.

- Als laatste maak je een zilveren transparant randje om je ei heen. Ook dit kun je visualiseren of met je handen in de lucht uitbeelden. Dit is een filter waardoor alles dat oké is voor jou binnen mag komen. En alles wat niet oké is (alle oordelen, belemmeringen, negatieve gedachten, prikkels van anderen) buiten blijven.

- Met dit filter ben je helemaal bij jezelf, heb je jezelf beschermd én ben je tegelijkertijd toch nog verbonden met de wereld om je heen vanuit jouw schoenen. Eventueel kun je deze intentie hardop of in jezelf uitspreken.

- Hoe voelt dat? Is het anders dan daarnet? Op deze manier sta je steviger in je eigen schoenen en sluit je je af van de energieën van anderen en leef je je eigen leven. Zónder de ander te kort te doen.

Je kunt deze oefening dagelijks doen. Zelf doe ik de oefening zodra ik mijn bed uitstap 's morgens vóórdat ik in contact kom met de buitenwereld (dus ook vóórdat ik mijn telefoon bekijk).

Wanneer we communiceren met de mensen om ons heen, zitten we in een bubble van vertrouwen. Dit vertrouwen betekent dat we op elkaar kunnen rekenen en dus ook dat wat de ander zegt, waar is. We kunnen tenslotte niet werken met informatie die onbekend is voor ons.
Wanneer je echter niet je grens aangeeft en ja zegt, waar je eigenlijk nee had willen zeggen, verbreek je dat vertrouwen en zet je jezelf buiten de bubbel van vertrouwen. Je hebt tenslotte iets gezegd wat niet waar is. De ander voelt vaak dat er iets niet in de haak is, maar het is onduidelijk wat. Diegene kan gefrustreerd raken en reageert dat af op jou. Daarmee zet die ander zichzelf ook buiten de bubbel van vertrouwen. Dit alles samen kan dan leiden tot heftige conflicten met alle gevolgen van dien.
Hier zien we hoe belangrijk het is voor jou én de ander, dat jij aangeeft waar je grenzen liggen.
Het is niet altijd makkelijk om erachter te komen waar je grenzen liggen. Soms weet je het pas wanneer je er al overheen bent gegaan. Onthou de situatie dan goed of schrijf het op en leer jezelf beter kennen. En weet: je mag altijd terugkomen op een beslissing!

Je grens niet voelen

Hoe kan dat nou? Je eigen grenzen niet voelen?

Je hebt misschien door verschillende ervaringen in je (jonge) leven geleerd om je gevoel uit te schakelen. Misschien was het leven te zwaar, misschien had je een onbereikbare ouder, een kritische omgeving, een onberekenbare omgeving, afijn iets wat het niet veilig maakte om je eigen gevoel en wensen te volgen en te uiten. Misschien heb je ergens een (onbewust) besluit genomen dat het onveilig was om dit te doen.

Na verloop van jaren ben je dan heel goed geworden in signalen uit de omgeving opvangen met je externe antenne. En daarop te reageren. Door je aan te passen, mee te veren, je af te sluiten, of welke manier jij daarin gevonden hebt. Alleen is je interne antenne niet meer zo scherp. Herken je de signalen niet (meer) die aangeven dat iemand over jouw lijn stapt.

Tja, dat is interessant, maar wat doe je eraan? Dit is een proces, stap voor stap. Bewustwording is de eerste stap. Daarna is het zaak je interne antenne “af te stoffen” en dat kan bijvoorbeeld door meer te letten op kleine signalen in je systeem. Voel je je ineens naar, zwaar, leeg of geïrriteerd? Ga eens na wat er hiervoor is gebeurd. Heb je n gesprek gehad? Een verzoek? Een mail? Kwam je iemand tegen? Hoe heb je gereageerd? Welke gedachten had je?

Het gaat nu niet om een oordeel over jezelf, jezelf op je kop geven. Alleen om het constateren dat er iets is gebeurd en dat dit een onaangenaam gevoel heeft opgeleverd. Kleine stapjes.

Kun je hulp gebruiken bij het zetten van 1, 2 of meer kleine stapjes? Neem dan vooral contact met mij op, samen kijken wat voor jou past en hoe je verder komt.

Grenzen en redenen om ze niet aan te geven

Grenzen stellen, we horen er vaak over. Assertief zijn, jezelf niet voorbij lopen. Het lijkt alsof we allemaal heel goed zijn in voor onszelf opkomen en voor onszelf zorgen, in deze wereld vol meningen en standpunten. Toch blijkt uit de cijfers rondom burn-out en ook relatieproblemen, dat we er nog niet zo heel goed in slagen om onze eigen grenzen te bewaken.
Dat kan verschillende redenen hebben: 1. je voelt je eigen grens niet of 2. je voelt de grens wel, maar neemt hem niet serieus of 3. je voelt m, maar durft het niet aan te geven uit angst voor een verslechtering in de relatie met de ander.

Welke herken jij? 1, 2 of 3? Of misschien een combi?

Heb jij moeite met grenzen? neem gerust contact met me op, laten we samen kijken waar je staat en welke stappen jij kunt zetten.

Elke emotie heeft een doel. Ontlading, fijn gevoel. Wist je dat boosheid helpt bij grenzen stellen? Als je boos bent, zet je beide benen stevig op de grond. Je maakt je groot en zet jezelf neer. De ander merkt dit ook.
Als je vroeger nooit boos mocht zijn, kan het moeilijk zijn je grens aan te geven. Je voelt je wel boos van binnen, dat een ander bijv over jouw grens gaat. Maar geef je dit duidelijk genoeg aan?
Boosheid is een hele functionele emotie. Het bewaakt jouw grens. En zolang je dit functioneel gebruikt, is dat helemaal prima.

Soms is grenzen aangeven lastig. Dat kan verschillende oorzaken hebben. Ik zie vaak dat er gefocust wordt op het aangeven van de grens. Dat is al spannend genoeg.

Wat daardoor vergeten wordt is dat je verbaal aangegeven grens moet worden opgevolgd door het hándhaven van je grens.

Als je namelijk zegt "Ik vind het niet fijn dat je tegen me schreeuwt", en de ander blijft dat tóch doen. Dan vraagt dat actie. Van jou.

Dat zou er in dit voorbeeld zo uit kunnen zien:
"Dit is voor mij geen goed moment om hierop door te gaan. Ik praat er graag over wanneer dat op een rustige manier kan." - en dan ga je uit de situatie.

Waarom het ook gaat, sta stil bij hóe je je grens gaat handhaven. Je kan dit!

Voel jij je regelmatig overspoeld door prikkels van buitenaf? Dat maakt vaak dat je de neiging hebt om je te beschermen tegen de buitenwereld. De invloeden van buiten naar binnen zijn in dit geval groter dan de invloeden van binnen naar buiten. Je leeft als het ware van buiten naar binnen. Je antennes staan op de buitenwereld gericht.

Draai dit om door van binnen naar buiten te gaan leven. Jij kunt net zo goed invloed op de buitenwereld hebben als de buitenwereld op jou. Richt je antennes naar binnen. Vraag jezelf af hoe je je voelt en wat jij nodig hebt op dit moment.

Door aandacht aan jezelf te besteden, kom je meer in je eigen energie en in jouw kracht. Je bent meer aanwezig in jouw lichaam en weet gemakkelijker wat goed voor jou is. Van hieruit zet je jezelf en jouw grenzen makkelijker neer en oefen jij meer invloed uit op de buitenwereld. Met als gevolg dat jij minder snel overspoeld raakt door prikkels van buitenaf.

Van binnen naar buiten leren leven heeft tijd nodig. Gun jezelf deze tijd en wees mild voor jezelf als het (nog) niet lukt. Oefening baart kunst!

Chakra’s zijn energiecentra in ons lichaam die zorgen voor balans en welzijn. Het 3e chakra speelt een cruciale rol in het aangeven van je grenzen en het vinden van je innerlijke kracht.

Wat is het Derde Chakra?
Het derde chakra, ook wel je zonnevlechtchakra genoemd, bevindt zich bij je maagpunt vanaf je navel omhoog. Dit is de plek waar alle prikkels en indrukken binnenkomen en waar je soms ook buikpijn kunt voelen als je te veel hooi op je vork hebt genomen. Dit chakra staat voor jouw persoonlijke grenzen, eigenwaarde en innerlijke kracht.

Verbinding met de Eerste en Tweede Chakra
Om je 3e chakra goed te activeren, is het belangrijk eerst aandacht te besteden aan de eerste twee chakra's. Het 1e chakra bevindt zich bij je stuitje en staat voor je bestaansrecht. Het 2e chakra, in je bekkengebied, gaat over veiligheid. Wanneer deze twee chakra’s in balans zijn, kun je gemakkelijker werken aan je 3e chakra.

Hier is een eenvoudige oefening om je 3e chakra te activeren en te versterken:

Concentreer je op je Eerste Chakra: Ga comfortabel staan en richt je aandacht op het gebied van je stuitje. Adem rustig in en uit totdat je voelt dat dit gebied ‘landt’ en je je veilig voelt. Je kunt ook een hand erop leggen en ernaartoe ademen totdat het daar rustig en warm voelt.

Verplaats je Aandacht naar je Tweede Chakra: Zodra je eerste chakra in balans is, verplaats je je aandacht naar je bekkengebied. Blijf rustig ademen en voel hoe dit gebied ontspant. Ook hier kun je één hand leggen op je onderrug en zodra het daar rustig is, een hand op je onderbuik ter hoogte van je baarmoeder.

Focus dan op je Derde Chakra: Ga nu met je aandacht naar het gebied net boven je navel. Plaats een hand op je rug, ter hoogte van je zonnevlechtchakra, en adem diep in en uit. Voel je de warmte in je hand? Leg dan je andere hand op je buik en voel hoe dit gebied rustig wordt.

Het Belang van Professionele Begeleiding
Soms kunnen oude trauma's of pijn opduiken tijdens deze oefening. Als je merkt dat dit gebeurt, is het belangrijk om niet alleen verder te gaan. Probeer je gevoel te benoemen en dan kan een energetisch therapeut je helpen deze gevoelens te verwerken door onderliggende blokkades los te maken en op te lossen.

Thema's van het Derde Chakra
Het 3e chakra ontwikkelt zich tussen de 1,5 en 3,5 jaar. Thema's die hier vaak naar voren komen zijn:

- Gebrek aan eigenwaarde
- Blokkades op levensenergie
- Niet vrijuit mogen leven
- Schaamte om in je eigen kracht te gaan staan

Een geblokkeerd 3e chakra kan leiden tot gebrek aan vitaliteit, wilskracht, spontaniteit, doelgerichtheid en eigenwaarde. Het kan je dus passief en angstig maken. Als het overactief is, kan het je juist dominant, beschuldigend, onsamenhangend, agressief maken en/of constant actief maken. Balans vinden is dus essentieel.

De Weg naar Zelfliefde
Oude trauma's zitten vaak vast in de eerste drie chakra's. Wanneer je deze loslaat, helpt dat je hartchakra (vierde chakra) te openen, wat staat voor balans, compassie en zelfliefde. Werken aan je oude pijn en trauma helpt je om meer in je eigen kracht en zelfacceptatie te staan. Hoe meer zelfliefde je voelt, hoe beter je je eigen ruimte inneemt en hoe meer dit wordt gewaardeerd door je omgeving.

Door te werken aan je 3e chakra, kun je je grenzen beter aangeven en sterker in je schoenen staan. Het is een daad van zelfrespect en een stap naar een leven vol balans en zelfliefde.

Heeft iemand weleens tegen je gezegd dat je meer je eigen grenzen mag aangeven? Dat de ander je dus begrenzing gunt.....wat heel veel fijn is, echter jij jezelf afvraagt; hoe doe je dat dan?
Hoe kun je je eigen grenzen voelen? Wanneer voel je je nog jezelf, autonoom, en waar ergens raak je dit gevoel kwijt?
Het kan ook zijn dat je niet eens in de gaten hebt / voelt dat de ander over je grenzen gaat.
Is het van belang om in contact reactief te zijn en je grenzen op te geven of kun je een andere weg inslaan in verbinding met jezelf, in wie jij bent? Voelen is opmerken, bewust worden wat erin je gebeurt een mooie eerste stap...
Wil je het pad van eigenheid en gevende grenzen lopen neem dan gerust contact met mij op.
Groetjes Cassandra Akse

Jezelf zijn en toch ook bij de ander zijn. Dat is een hele kunst. Je lichaam kan je daarbij ondersteunen. Als je jezelf bent dan voel je je gegrond. Je kunt letterlijk de grond onder je voeten voelen. Je hele lichaam voelt ontspannen. Als je alleen bij de ander bent of je druk maakt om wat de ander van jou denkt of zegt dan voelt je lijf: je buik, je schouders, je keel (net waar jij dat voelt) gespannen. Let eens op je lichaam en laat je door je lichaam ondersteunen om jezelf te blijven en in je kracht te gaan staan. Dit kan je ook helpen om de beslissingen te maken die bij jouw passen.

Als je een relatie hebt met iemand die narcistisch is, is daar heel moeilijk ut te komen. Iemand met een narcistische persoonlijkheid heeft geen zelfwaarde en is in wezen heel angstig voor de afwijzing van anderen. Dat maakt dat deze persoon er alles voor gaat doen om dat niet te voelen. Aanvankelijk zal hij of zij heel aardig zijn en alles voor je doen en over hebben, maar als je eenmaal in het 'web' zit, zullen alle mogelijkheden die kunnen leiden naar een afwijzing uitgevoerd worden, ten koste van jou. Een narcist heeft geen empathisch vermogen en zal daarom ook niet begrijpen dat wat hij met jou heftig is.

Do you ever find yourself rushing to meet others' requests, even when it means putting your own needs and desires on hold? Maybe you sometimes struggle to express what you truly need or even wonder what they are. These actions could be linked to past experiences that made you believe that keeping others happy is the path to safety, making it challenging to establish personal boundaries.

These are all aspects of life that can be explored and worked on during the therapeutic journey. It might take some time and effort, but realizing that you have more choices in life than you think can be a truly rewarding outcome.

In de leven hebben we 2 symbolische benen om op te staan: ik en de ander. Als we veel in afhankelijkheid van een ander leven is dat been groter dan die van jezelf. Het kan ook andersom zijn en vertrouw je meer op jezelf. In beide gevallen staan we niet recht op onze benen. Als je leunt op een ander is de kans groot dat je sneller over iemands grens gaat of dat iemand juist te veel op jouw gebied staat omdat je dit zelf toelaat. Als je 'ik' - been groter is dan de 'ander' is er vaak ook een grensoverschrijdend patroon. Het is belangrijk te ontdekken waardoor dit patroon is ontstaan, zo kun je het langzaam ombuigen.

Hoe spannend is het voor jou om voor je eigen waarheid op te komen en een grens te stellen door je uit te spreken? Misschien wel heel spannend. Het kan heel gevaarlijk voelen om dit te doen, en dat heeft bijna altijd te maken met de omstandigheden waaronder we opgegroeid zijn. Als kind kun je het je niet permitteren om 'verstoten' te worden, dus pas je je aan. Is dat nog steeds nodig? Nu je volwassen bent en onafhankelijk, waarschijnlijk niet.
Sta wel stil bij het gevoel van dreiging dat je kunt ervaren, en neem het tegelijkertijd niet zo serieus.

Gebruik de kracht van "ik" en "mijn": In plaats van grenzen te formuleren als beperkingen die aan anderen worden opgelegd, kun je je communicatie verschuiven naar de eerste persoon. Gebruik zinnen zoals "Ik voel me ongemakkelijk als..." of "Ik heb tijd voor mezelf nodig..." in plaats van "Je zou dit niet moeten doen" of "Je moet me met rust laten." Door de focus te leggen op je eigen gevoelens en behoeften, wordt het voor anderen duidelijker dat je grenzen stelt om voor jezelf te zorgen, en niet om hen te beperken.

Je wilt beter voor jezelf opkomen, maar je weet niet hoe?
Het is belangrijk om eerst je grenzen te voelen. Ga staan en voel de voeten op de vloer. Visualiseer alsof er wortels aan je voeten zitten. Deze wortels verbind je diep in de aarde. Daarna ga je voelen hoeveel ruimte jij inneemt. Voel hoe ver jouw energie ruimte inneemt.
Visualiseer daarna de ruimte die jij nodig hebt. Waarschijnlijk zal de ruimte die je nodig hebt groter zijn, dan die je inneemt. Ga regelmatig de ruimte visualiseren die jij nodig hebt. Het zorgt ervoor dat je meer ruimte in gaat nemen. Succes met je ruimte innemen.

Ik ga over mijn grens heen, een ander gaat over mijn grens heen of ik laat andere mensen over mijn grens heen gaan zijn uitspraken die ik vaak hoor in de praktijk. De wens is om de eigen grens aan te geven, alleen weten we niet hoe. In veel gevallen hebben we niet "echt" geleerd of in ieder geval niet een goed voorbeeld gekregen hoe dit er dan uitziet zonder de ander te kwetsen én vooral om maar niet in een conflict te komen.

De grens aangeven is dus vaak gekoppeld aan vooraf "bedachte / verwachte" gevolgen die niet helpend zijn. De tip van mij is om eerst bij jezelf te gaan herkennen wat je grens is en hoe je dit bij jezelf ervaart. Vaak ervaar je je grens pas als je er lichamelijk "last" van hebt. In dat geval ben je zelf (of iemand anders) al over je grens heen gegaan. Dat kan bijvoorbeeld een gevoel in je buik zijn wat niet prettig is, of je merkt dat je je schouders optrekt en dat je je ademhaling inhoudt. Of dat je hart tekeer gaat en je je extra alert voelt. Dit zijn allemaal lichamelijke signalen die je kunnen helpen bij het herkennen van je grens.

Pas als je je eigen grens ervaart, is het mogelijk om je grens aan te geven. Hier zijn mooie oefeningen voor om dit bij jezelf te ontdekken. Lukt het je niet alleen is dat helemaal niet erg. Dan kun je goed de hulp van een coach of therapeut inroepen die je kan helpen bij het herkennen van je eigen grens. Succes met het herkennen van je eigen grens.

Voor veel mensen is het moeilijk om hun grenzen aan te geven:
je kunt het leren:

-Bedenk wat je voelt en vertel dat aan de ander. Praat in de Ik-vorm; Ik voel me gespannen… Ik vind het niet prettig….
-Zeg concreet welke opmerking of welke gebeurtenis jij niet prettig vindt.
-Leg uit wat het met jou doet en of waarom jij het niet fijn vindt.
-Zeg waar je behoefte aan hebt of wat je graag wil.
-Laat de ander uitpraten als hij vertelt hoe hij het ziet. Respecteer de ander en toon begrip voor zijn perspectief. Herhaal eventueel nog een keer wat jij belangrijk vindt en waar jij behoefte aan hebt.

Schroom niet, neem gerust contact op voor meer informatie of therapie als je wil leren om je grenzen aan te geven.

Voor de meeste mensen is het belangrijk om erkenning of waardering te krijgen. Geven we onze grenzen aan lopen we het risico dat we dit niet krijgen en dat kan moeilijk zijn.
Immers is de ander misschien ontevreden met onze reactie.
De vraag is dan of we ons zelf voldoende erkenning en waardering kunnen geven? Want dat zou ons een stukje onafhankelijkheid geven.
Misschien een doel om naar toe te groeien?

Als een belangrijke persoon in je leven iets van je vraagt, dat je liever niet zou willen doen, kan het moeilijk zijn om nee te zeggen, misschien wil je de ander niet teleur stellen of kwetsen.
Soms voel je je misschien overrompeld en zeg je 'ja' terwijl je eigenlijk 'nee' wilt zeggen.
Dus het is niet altijd even makkelijk om je grenzen aan te geven.
Misschien kan je ook achteraf nog een gesprek voeren en kijken of er een betere oplossing is? Of een volgende keer heb je erover nagedacht en nu een betere idee hoe met een soortgelijke situatie om kan gaan.
Vaak is het een process waar je naar iets toe groeit en dat heeft tijd en aandacht nodig.

Als je weet wie jezelf bent, lukt het je beter om grenzen aan te geven. Als je geleerd hebt waar jijzelf ophoudt en waar de ander begint, markeert dat al een grens.

Dit kun je leren door te kijken naar: wie ben ik? Wat doe ik? Waar houd ik van? Wie of wat laat ik toe in mijn leven, wat wil ik? Grenzen zijn niet statisch, maar kunnen meebewegen met ons als persoon.

Wil je je grenzen leren ontdekken en aangeven? Neem contact met me op.

Er zijn van die momenten waarop je eigenlijk “nee” wilt zeggen, maar toch komt er een “ja” uit je mond. Omdat je niemand wilt teleurstellen. Omdat het nu eenmaal van je verwacht wordt. Of omdat je denkt dat het niet zo erg is en dat je het nog wel even volhoudt.

Totdat je voelt dat je leegloopt.

Grenzen aangeven lijkt iets kleins, maar het vraagt moed, zelfkennis en mildheid.

Zelf heb ik moeten leren dat grenzen stellen niet betekent dat je anderen afwijst. Het betekent juist dat je jezelf serieus neemt. En dat is precies wat zoveel mensen moeilijk vinden. We zijn vaak beter in zorgen voor anderen dan voor onszelf.

Hieronder deel ik 10 tips die kunnen helpen om stap voor stap dichter bij je eigen grenzen te komen. En ze ook te durven uitspreken.

1. Voel eerst je eigen grens
Je kunt pas een grens aangeven als je weet waar hij ligt.
Je lichaam vertelt je vaak eerder dan je hoofd: spanning in je schouders, hoofdpijn, een knoop in je maag, vermoeidheid.
Wanneer heb jij voor het laatst gemerkt dat iets te veel was? Wat deed je toen?

2. Sta even stil vóór je ja zegt
Een “ja” hoeft niet meteen. Geef jezelf de tijd om te voelen of iets goed is voor jou. In welke situaties zeg jij sneller ‘ja’ dan goed voor je is?

3. Gebruik “ik”-taal
Grenzen worden zachter én duidelijker als je spreekt vanuit jezelf. “Ik merk dat dit me te veel energie kost” klinkt anders dan “Jij vraagt te veel van me.” Hoe kun jij jouw behoefte uitspreken zonder de ander te verwijten?

4. Oefen met kleine stapjes
Je hoeft niet meteen met de moeilijkste situatie te beginnen. Oefen eerst in veilige situaties. Elke kleine stap vergroot je vertrouwen. Waar zou jij deze week eens ‘nee’ tegen kunnen zeggen?

5. Zie grenzen als iets liefdevols
Grenzen beschermen niet alleen jou, maar ook de relatie met de ander. Ze houden de verbinding vrij en oprecht. Wat verandert er in jouw relaties als jij beter je grenzen bewaakt?

6. Wees mild voor jezelf
Grenzen leren stellen is oefenen, niet falen. Soms zeg je te snel ja, soms te fel nee. Dat hoort erbij. Wat vertel jij jezelf als je over je grens bent gegaan? En kun je dan milder voor jezelf zijn?

7. Herken schuldgevoel als groeipijn
Je kunt je schuldig voelen wanneer je voor jezelf kiest. Je kunt dit ook zien als een soort groeipijn. Dat het bij iets nieuws leren hoort. Het betekent niet dat je iets verkeerd doet. Waar voel jij je snel schuldig over, ook al weet je dat het goed is voor jou?

8. Gebruik je lichaam als kompas
Je lijf weet wat klopt. Voelt iets zwaar, beklemmend of vermoeiend? Dan is dat meestal een teken dat je over je grens heen gaat. Wat voel jij in je lichaam als je iets doet wat eigenlijk te veel is?

9. Weet waar je ja tegen zegt
Nee zeggen tegen een ander, is ja zeggen tegen jezelf. Elke grens die je stelt, maakt ruimte voor rust, herstel en eigenheid.
Waar wil jij méér ruimte voor maken in je leven?

10. Zoek steun
Grenzen leren stellen hoef je niet alleen te doen. Soms heb je iemand nodig die met je meekijkt, luistert of helpt om woorden te geven aan wat je voelt. Wie kan jou helpen om je grenzen beter te herkennen en te bewaken?

Grenzen aangeven vraagt oefening en moed. Het is vooral een vorm van zelfzorg om meer trouw te blijven aan jezelf.

Soms lukt het niet om je grenzen aan te geven, hoe graag je ook wilt. Dat is geen falen, maar een richtingaanwijzer. Want dat het niet lukt, of dat je het nooit echt geleerd hebt, zegt vaak iets over de omstandigheden waarin er ooit géén ruimte was voor jouw grens.

Als je steviger wilt staan in het aangeven van wat voor jou klopt, kan het helpend zijn om te onderzoeken hoe jij hebt geleerd om je grenzen juist níet te voelen of te uiten. Daar ligt vaak de sleutel tot verandering; naar zachtheid, zelfrespect en innerlijke rust.

Ik kijk graag samen met jou wat maakt dat het zo moeilijk is en hoe jij daarin steviger kunt gaan staan.

Neem gerust contact met me op, je bent van harte welkom.

Laatst sprak ik met een vriendin van mij. Vanuit haar jeugd heeft ze niet zo goed geleerd om te praten over haar gevoelens en kwetsbaarheden. Van huis uit leerde ze om zich vooral sterk te houden, en er was weinig aandacht voor grenzen aangeven en emoties tonen.
Ze gaf aan dat ze vaak de druk voelt om de schijn naar buiten toe te moeten ophouden, en dat zich dit ook uit in veel moeite met grenzen stellen.
Is dit herkenbaar voor je?
Het kan bevrijdend zijn, om jezelf een beetje uit dit soort patronen van de jeugd los te maken. Doe dit door stapje voor stapje iets meer te delen met mensen die je vertrouwt. De voordelen zijn dat je er niet alleen mee blijft zitten, het lucht op om over iets te praten.
En wanneer je vaker je grenzen wilt aangeven, doe dit dan op een rustige wijze. Het helpt om daarbij rustig uit te leggen waarom iets voor jou niet goed voelt. Zo blijf je dichtbij jezelf, zonder aanvallend te zijn.
Veel succes!

Wat fluistert jouw lijf wanneer je te snel wilt
Je lieflijk om aandacht vraagt en jij het zwijgend stilt
Wat zegt je lichaam als je JA doet en NEE bedoelt
Wanneer jij consequent niet luistert naar wat je voelt
Wat doet jouw lijf wanneer je maar door blijft gaan?
Als je blijft negeren, jij je lijf niet ziet staan
Hoe luid moet jouw lichaam schreeuwen om te worden gehoord?
Wat moet er gebeuren voordat jij wilt worden gestoord

Voordat jouw lichaam jou stop zet heeft hij jou al veel verteld
Eerst voorzichtig, daarna steeds meer versneld
Met pijntjes, gespannen spieren en diverse andere klachten
Heeft jouw lichaam geprobeerd jou te vertellen om te verzachten
Om even stil te staan bij wat jij nu nodig hebt
Niet door te gaan, tot je verstrikt raakt in je eigen web

En nu? Nu sta je stil, overweldigd, verdoofd
Heb je jezelf van het contact met je lijf beroofd

Geloof me als ik zeg dat het ook anders kan en mag
Dat jij weer kunt voelen, weer happy kunt zijn met een stralende lach

Wil je weten op welke manier?
Neem contact met mij op, ik vertel het je met plezier!

If you struggle with boundaries, it may be because you grew up taking over adult roles (like mediating conflicts, comforting a parent, taking care of siblings, doing household tasks inappropriate for your age, or covering up for your parents). You learned that to be safe or worthy, you had to put others first. Ignoring your own needs became normal.

You can't fix a relationship problem by yourself. Therapy is a reliable place to heal. We explore boundaries in real-time, gently and safely. You'll learn to listen to yourself—to feel what is good for you and what is not—and to be assertive yet flexible. This doesn't happen by being told what to do, but by experiencing a respectful relationship where your boundaries are honored. This new experience helps you build confidence and take that into your life.

Maak een weekplanning en vul die in met de kleuren groen, oranje, rood. Groen voor de dingen die je gaat doen waar je zin in hebt/energie van krijgt. Rood voor de dingen die je liever wilt schrappen/teveel voor je zijn en oranje voor de twijfelgevallen.
Beslis voor de komende 2 weken welke rode dingen je niet gaat doen en eventueel afzegt, zodat je meer rust hebt, voor jezelf kiest en dichterbij jezelf blijft.

Grenzen voelen is makkelijker dan je denkt. Ga met een andere persoon in de ruimte staan en loop naar elkaar toe. Voel wanneer het genoeg is. Hier ligt jouw grens met die persoon.

Andere personen mogen misschien dichterbij komen of juist niet. Geen oordeel, zo is het voor nu.

Pak een groot vel papier en teken een boom, lekker simpel: een stam en een paar takken. Nu ga je woorden geven aan gebeurtenissen. Die knip je uit en plak je in je boom; als blaadjes. De gebeurtenissen die je niet fijn vindt plak je onderaan je vel papier; inderdaad als gevallen blaadjes.
Wanneer je nu naar je eigen boom kijkt zie je meteen wat je mag loslaten, en wat de moeite waard is om dicht bij je te houden.
(Natuurlijk mag je inkleuren!)

Ga maar eens voor de spiegel staan:
Kijk naar jezelf en zeg: “Ik ben precies goed zoals ik ben."
Bij elk detail waarbij je twijfelt over jezelf zeg je: ”Ik accepteer mijn imperfecties.”
Zeg dit mild en liefdevol naar jezelf, alsof je het zegt tegen een kindje dat je liefhebt.
Met een speelse glimlach en een kleine beweging herhaal je deze zinnen.
Hoe voelt het om jezelf mild, speels en liefdevol te accepteren?

Oefening op een vertrouwde plek, waar je niet gestoord wordt:
Stel je voor dat je stevig geworteld staat in je eigen ruimte, volledig aanwezig en authentiek. Met een denkbeeldige bubbel om je heen. Vanuit deze kern verbind je je gevoelsmatig met anderen, zonder jezelf te verliezen.

Merk je weleens dat je je overbelast voelt, zonder precies te weten waarom?
Misschien draag je meer dan je beseft –> niet alleen je eigen lasten, maar ook die van anderen. In relaties, werk of gezin nemen we onbewust zorgen, verwachtingen en emoties over die eigenlijk niet bij ons horen. Dit kan voortkomen uit een diepgeworteld gevoel van verantwoordelijkheid, loyaliteit of de wens om anderen te helpen.

Maar hoe herken je wat écht van jou is en wat niet? Een eerste stap is bewustwording. Stel jezelf eens de vraag:

“Wat voel ik nu, en is dit eigenlijk wel van mij?”

Praktische oefening:

Pak een vel papier of een aantal Post-its en schrijf op wat er op dit moment in je hoofd speelt. Denk aan zorgen, verantwoordelijkheden of verwachtingen. Sorteer ze vervolgens in twee categorieën:

1. Wat is echt van mij? (dingen die binnen jouw invloed en verantwoordelijkheid vallen)
2. Wat hoort eigenlijk bij iemand anders? (zaken die je hebt overgenomen, maar niet van jou zijn)

Kijk daarna naar wat je bij de tweede categorie hebt opgeschreven en vraag jezelf af: Wil ik dit nog langer dragen? Dit helpt je om bewust los te laten wat niet van jou is en ruimte te maken voor wat wél bij je hoort.

Durf jij eens te kijken naar wat je draagt?

Als je het lastig vind om je grenzen aan te geven, kan je ze dan wel voelen (waar voel je ze dan?) en kan je ze wel bewaken (er voor gaan staan en ernaar handelen. Ga eens onderzoeken op welke van de 3 je probleem echt ligt? In het eerste geval; ga meer voelen en lichaamswerk doen, in de tweede kan je onderzoeken wat je tegenhoudt en de beperkende overtuiging daarin (want die zit er meestal) tackelen. In derde situatie kan je je afvragen waar je ondergrens ligt en wat je van plan bent te doen als deze laat overschrijden.

Ga op zoek naar de angst onder het aangeven van jouw grenzen.
Stel jezelf de vraag: als ik mijn grens aangeef dan ben ik bang dat ....

Het antwoord op die vraag mag onderzocht en uitgedaagd worden. Klopt het wel dat een grens aangeven leidt tot jouw angstige uitkomst? Hoe groot is de kans dat jouw doemscenario uit zal komen?

Boosheid kan een hele gezonde raadgever zijn dat we onze grens hebben bereikt of dat iemand anders over onze grens gaat. Voel je je bijvoorbeeld sneller geïrriteerd dan normaal, dan kan het wel eens zijn dat je teveel op je bord hebt. Boosheid klinkt altijd als een vervelende emotie, maar kan een natuurlijke raadgever zijn.

Vaak vinden we het lastig om een grens aan te geven omdat we bang zijn de ander te kwetsen. Met de stappen van de Verbindende communicatie nemen verantwoordelijkheid voor onze eigen gevoelens en behoeften waardoor we de ander niet kwetsen.

Stap 1: Beschrijf feitelijk de situatie
Stap 2: Geef het gevoel aan dat is ontstaan naar aanleiding van de situatie (1)
Stap 3: Geef je behoefte aan
Stap 4: Uit een voorstel of verzoek

Het hebben van grenzen is nauw verbonden met een gevoel van persoonlijke ruimte. In relatie met anderen kan er een gevoel van verlies van eigen ruimte ontstaan als je bijvoorbeeld meer gericht bent op de ander, of op de relatie, en jezelf ‘vergeet’. En soms verlies je ruimte omdat een ander teveel zegt, teveel van je vraagt, te weinig rekening houdt met jou etc.

En er is niet altijd sprake van de relatie met een ander, waardoor je een gevoel van ruimte om jezelf te zijn verliest. Soms ontstaat het gevoel omdat je je taak belangrijker maakt dan jezelf. Je vergeet jezelf in het licht van je verantwoordelijkheden, of je kunt pas rusten als je iets af hebt.

Leren jezelf te voelen, en bewust te zijn van je persoonlijke ruimte is een eerste stap naar het voelen en aangeven van grenzen, of dat nu naar jezelf is en de manieren waarop je jezelf belast, of naar een ander.

Loskomen uit de greep van narcisme, Marion Lutke
Wat is narcisme precies en wat betekent het om vast te zitten in de greep van narcisme? Wat gebeurt er dan met je en welke gevolgen heeft dat voor je leven? Een christelijk boek met veel praktische vragen, bemoedigingen en tips.

Vaak vinden we het moeilijk om nee te zeggen als iemand je iets vraagt. Geef jezelf de ruimte door aan te geven dat je erover na gaat denken en er op terug komt. Zo hoef je je niet onder druk gezet te voelen en is het makkelijker om even na te denken wat je met de vraag wil ipv meteen ja zeggen.

Bedenk maar zo: Nee zeggen tegen de ander is ja zeggen tegen jezelf.

ACT leert ons om psychologisch flexibel te zijn. Dat betekent dat je niet star vasthoudt aan oude patronen ("Ik moet altijd ja zeggen"), maar ook niet rigide afwijst ("Ik mag nooit iemand helpen"). Je beweegt mee met de situatie én blijft trouw aan jezelf.

Oefening: Experimenteer! Kies een kleine, laagdrempelige situatie waarin je een grens stelt. Bijvoorbeeld: "Vandaag reageer ik niet direct op appjes als ik moe ben." Voel wat het met je doet en reflecteer: "Was het spannend? Ging de wereld gewoon door?" Zo bouw je stap voor stap je flexibiliteit op.

Grenzen aangeven wordt makkelijker als je weet waar je het voor doet. In ACT werken we met waarden: dingen die je écht belangrijk vindt in het leven. Wil je eerlijkheid, rust, zelfzorg? Dan helpt het om grenzen te stellen die daarbij passen.

Oefening: Neem vijf minuten om een waarde te kiezen die voor jou belangrijk is in relaties (bijv. respect, gelijkwaardigheid, vrijheid). Vraag jezelf vervolgens af: "Hoe kan ik deze waarde naleven in mijn grenzen?" Dit helpt je om je niet te laten leiden door schuldgevoel, maar door wat jij écht belangrijk vindt.

Het aangeven van grenzen kan spanning oproepen. Misschien heb je gedachten als "Straks vindt die ander me egoïstisch" of "Ik moet aardig zijn". ACT leert ons dat we niet hoeven te vechten tegen deze gedachten of gevoelens. Ze mogen er zijn, terwijl jij doet wat belangrijk voor je is.

Oefening: Schrijf eens een ‘uitnodiging voor je angst’. Noteer een situatie waarin je bang bent om een grens aan te geven. Bijvoorbeeld: "Als ik mijn collega vertel dat ik niet kan overwerken, voel ik spanning." Schrijf vervolgens: "Hallo spanning, ik zie dat je er bent. Je mag met me meekomen terwijl ik toch mijn grens aangeef."

Grenzen aangeven begint met bewustwording. In ACT werken we met het idee dat gedachten, gevoelens en lichamelijke sensaties constant in beweging zijn. Soms voel je dat een grens wordt overschreden, maar ben je zo op de automatische piloot bezig dat je het pas achteraf doorhebt.

Oefening:
Doe de "lichamelijke check-in". Neem drie keer per dag één minuut de tijd om in te checken bij je lichaam. Voel je ergens spanning? Waar in je lichaam zit die? Dit helpt je eerder signalen op te vangen die aangeven dat je grens bereikt wordt.

Als je moeite hebt met grenzen aangeven begin dan eens met nee te zeggen bij 'kleine momenten'; bijvoorbeeld nee zeggen tegen je collega die een tweede maal vraagt of je die middag tijdens de lunch een wandeling mee gaat maken of als een vriend/in je weer vraagt of je die dag echt niet op de hond kunt oppassen. Door luchtig te oefenen met 'nee zeggen' zeg je steeds meer ja tegen jezelf !

Zodra je je grens bemerkt dan kun je die grens het beste aangeven op het moment zelf. Lastig? Ja soms wel, want de emoties spelen immers op, dus loop eerst even een kort rondje of stap even uit de situatie en geef dan je grens aan.

Merk je dat je vaak direct “ja” zegt tegen verzoeken? Oefen met uitstel voordat je een antwoord geeft. Zeg bijvoorbeeld: “Ik kijk er even naar en laat het je weten.” Dit geeft je tijd om bewust te kiezen of iets echt bij je past.

Deze oefening helpt je om je grens te leren voelen.

Stel je een situatie voor waarin je een duidelijke 'NEE' voelde. Waar in je lichaam voel je dit?

Stel je een situatie voor waarin je een duidelijke 'JA' voelde.
Waar in je lichaam voel je dit?

Stel je een situatie voor waarin je een duidelijke 'MISSCHIEN' voelde. '
Waar in je lichaam voel je dit?

Her herkennen van je Nee-Ja-Misschien helpt je om uit de automatische piloot te komen en beter te leren afstemmen op je grenzen.

Voor mensen die vaak te horen krijgen ‘je moet je grenzen aangeven’ is dat vaak een heel ongrijpbaar iets. Hoe weet je dat een grens wordt overschreden en zodra je dit leert opmerken, hoe ga je er dan mee om. In therapie kan je hier stappen in zetten. Wil je er wat over lezen dan is het boek van Nick Blaser “In en om mij” heel verhelderend. Daarin staan veel voorbeelden beschreven waarin je gaat begrijpen wat grenzen aangeven – grenzen overschrijden inhoudt.

De meeste mensen herkennen sneller dat iemand anders (ongevraagd) hun grens overschrijdt, dan dat ze in de gaten hebben hoe zij zelf (ongevraagd) de grens van iemand anders overschrijden.

Onverwacht door iemand aangeraakt worden, stelt niet iedereen op prijs. Uit een gevoel van medeleven iemand aanraken of een knuffel geven, wordt door veel mensen vanzelfsprekend gevonden. Dat dit als grensoverschrijdend kan worden ervaren, is voor degene met de goede intentie geen logische optie.

Veel mensen vinden het verder vanzelfsprekend dat de ander naar hen zal luisteren zodra ze (ongevraagd) iets zeggen, ook al is het duidelijk dat ze hun aandacht bij iets anders (tv, krant, boek, laptop, recept, breipatroon, spel...) hebben.

In feite 'kom je binnen zonder kloppen' wanneer je iemands aandacht opeist zodra je iets wilt vragen of vertellen. Of dit nu je partner, je collega of je kind is.

Herken je de bovenstaande situatie en wil je respectvol met de grenzen van anderen omgaan? 'Klop dan voortaan eerst eens op iemands deur door te zeggen: "ik wil je graag iets vragen/vertellen, komt het je uit of zal ik straks even terugkomen?"

'Komen anderen vaak zonder kloppen bij jou binnenvallen' en wil je daar respectvol op reageren? Zeg dan bijvoorbeeld: "Ik wil graag naar je luisteren maar ben nu even bezig met ... Kun je over 5, 10, 30 minuten terugkomen?"

Het bewaken van je grenzen gaat vaak dieper dan alleen het hier en nu. Vanuit een psychodynamisch perspectief kunnen onbewuste patronen, zoals angst voor afwijzing of de behoefte om te pleasen, je vermogen beïnvloeden om grenzen te stellen. Reflecteer op je kindertijd en eerdere relaties: welke overtuigingen heb je ontwikkeld over wat je 'moet' doen om gewaardeerd te worden? Door deze patronen te herkennen en te doorbreken, kun je je eigen behoeften beter herkennen en je grenzen effectiever communiceren.

Let op signalen zoals een gespannen kaak, onrust in je lichaam of moeite met concentreren. Gebruik dit als moment om even te pauzeren en jezelf af te vragen: “Wat heb ik nu nodig?” Zelfs een korte onderbreking kan helpen om te voorkomen dat je over je grens gaat.

Ik maak nogal eens mee dat cliënten er alles aan doen om te pleasen, om gezien te worden of aardig gevonden te worden. Het leidt dikwijls tot kameleongedrag en een ontkenning van de eigen identiteit. Vaak is er onderliggende angst om afgewezen te worden en een gebrek aan het stellen van persoonlijke grenzen. De bron ligt eigenlijk in vrijwel alle gevallen in de jeugd.
Bewustzijnsontwikkeling dienaangaande is een eerste stap naar verandering. Want geen grenzen stellen, is feitelijk de afwijzing van jezelf als identiteit. Zelferkenning, zelfrespect en zelfliefde is de bron van een gezonde zelfrelatie.

Communiceer duidelijk én met empathie
Grenzen stellen hoeft niet hard of streng te zijn. Het gaat erom dat je je tiener laat voelen dat je hem of haar begrijpt, terwijl je toch duidelijk bent over wat jij nodig hebt.

Probeer bijvoorbeeld:
“Ik snap dat je graag nog een uur wilt gamen, maar ik merk dat ik me zorgen maak als er geen duidelijke afspraken zijn. We spreken af dat het na 21:00 uur uitgaat, zodat we beiden wat rust krijgen.”
Door begrip te tonen én een heldere grens te stellen, laat je zien dat je zowel naar hen luistert als voor jezelf zorgt.

Maak tijd voor jezelf met een eenvoudige ademhalingsoefening
Om rustig en stevig in je schoenen te staan, is het belangrijk dat je ook aan jezelf denkt. Een korte ademhalingsoefening kan helpen om even tot jezelf te komen, zeker als je een lastig gesprek met je tiener verwacht:
• Adem 4 tellen in door je neus.
• Houd je adem 4 tellen vast.
• Adem 6 tellen uit door je mond.
• Herhaal dit 5 tot 10 keer.
Zo creëer je rust in je hoofd en lichaam, waardoor je geduldiger en effectiever kunt communiceren met je tiener.

Door bewust grenzen te stellen en tijd voor jezelf te nemen, geef je niet alleen jezelf, maar ook je tiener de ruimte om te groeien.

Grenzen aangeven. Tja het klinkt zo makkelijk. Maar ís dat het ook? Veel mensen in mijn praktijk weten niet eens zo goed wat hun grenzen zijn, laat staan dat je ze kunt aangeven. Ze komen er achter af pas achter omdat ze zich ergens niet goed bij voelen.

Ik zou het willen vóór zijn. Graag onderneem ik met jou de stap om na te gaan hoe je je bij elke situatie voelt. We kunnen met een raamwerk werken waardoor je niet zelf hoeft te bedenken maar gewoon lezen en bespreken welke woorden en gevoelens je herkent. Van negatief tot positief en van lage energie tot hoge energie. Zo wordt het op papier snel duidelijk waar je ergens zit met je gevoel. Dan is dat alvast duidelijk.

Daarna is het natuurlijk van belang dat je op een respectvolle maar duidelijke manier je gevoel kunt aangeven. Ook daar kunnen we aan werken. Trainen in meer assertiviteit.

Stel je jezelf belangrijk om hier aan te werken? Je bent meer dan welkom!

Verken jouw behoeften en grenzen zodat je ook kunt aangeven waar ze liggen. Wel zo duidelijk voor jezelf en een ander

Veel mensen voelen zich schuldig als ze nee zeggen, maar het is essentieel voor je balans. Door nee te zeggen tegen iets wat niet bij je past, zeg je ja tegen jezelf en je eigen behoeften. Begin klein: zeg één keer per dag nee tegen iets wat niet nodig is. Je zult merken dat het bevrijdend voelt.

Accepteer imperfectie: Het is oké om fouten te maken. Elke poging om je grenzen aan te geven is een stap vooruit.

Begin klein met het maken van geluid.

Kijk eens in de spiegel en zeg luidop: NEE
Hoe komt dit eruit. Kan je dit met overtuiging zeggen? Voel bij jezelf wat je ervaart als je NEE zegt. Geef jezelf tijd om dit zo nu en dan te oefenen en vergelijk het eens met het zeggen van: JA.

Het kan eerst wat ongemakkelijk en onnatuurlijk aanvoelen. Het kost dan zelfs energie om het te zeggen. Naarmate je dit vaker oefent wordt het steeds makkelijker en zal het in de praktijk ook eenvoudiger voor je worden om NEE te zeggen als dit voor jou van toepassing is.

Gaat het NEE zeggen je al goed af, dan kun je ook oefenen met Stop zeggen (incl. het stopteken met je hand). Vraag een vriend/ vriendin of collega om rustig op je af te lopen. Zodra jij bij jezelf merkt dat je een gevoel in je lichaam ervaart of een sterke gedachte dat iemand te dichtbij komt, dan zeg je duidelijk STOP inclusief het stop teken.

Het gaat erom dat je deze oefening met respect en aandacht doet. Het gaat er dus niet om dat je iemand leuk vindt of heel erg vertrouwd en dat diegene daarom heel dichtbij mag komen. Het gaat er juist om dat je de aandacht bij jezelf kan houden en kan aanvoelen wat voor jou de passende ruimte is. Zodra je spanning ervaart in je lichaam is dat vaak een teken dat iemand te dichtbij komt. Als je gaat oefenen om dit te herkennen en vervolgens ernaar gaat handelen door STOP te zeggen geef je jezelf ruimte om te blijven ontspannen/ ademen. Het hoeft dus niet eerst ongemakkelijk te worden.

Vaak komt het woordje stop er eerst heel zacht uit. Ook hier is het nodig om te oefenen en langzaam aan steeds zekerder van je zaak te worden en dat je het vertrouwen krijgt dat jij ook je grens mag aangeven. Hoe duidelijk jij je grens aangeeft en je uitspreekt, hoe duidelijker het tegelijk ook voor de ander is.

onthou:
NEE zeggen tegen een ander is
JA zeggen tegen jezelf!