Tips bij burnout

Wanneer je snel overprikkeld bent is de kans groot dat je zenuwstelsel niet goed in balans is.
Het is niet goed in staat om de input van prikkels te verwerken waardoor je allerlei klachten kunt gaan ervaren.

Ons zenuwstelsel bestaat uit verschillende delen waaronder het gaspedaal, de sympaticus en het rempedaal, de parasympaticus.
Wanneer deze delen goed op elkaar zijn afgestemd en met elkaar samenwerken is je zenuwstelsel in balans.

In het geval van overprikkeling is vaak het rempedaal dominant. Wat kan helpen om de balans tussen remmen en gas geven weer terug te vinden is om meer aandacht te geven aan het rempedaal.
Dit kun je doen door te werken aan de versteviging van je Nervus Vagus. Deze zenuw is onderdeel van je parasympatische zenuwstelsel en helpt je te remmen en de rust te vinden. De zenuw loopt van je hersenen door naar beneden, tot in je darmen.

Hoe doe je dit?
Je kunt de zenuw stimuleren door koud water in je gezicht te spatten, door te hummen, te zingen, met water te gorgelen, rustige muziek te luisteren, rustige yoga te doen, te wandelen in de natuur of deze met een apparaatje te stimuleren. Als je hier meer over wilt weten, neem dan contact met me op.

Denken in 'moeten' geeft stress, denken in 'willen' geeft rust. Pak de regie in je leven, o.a. door het 'moeten' uit je leven te verbannen!
Keuzes maken vanuit verlangen zodat je meer ruimte ervaart vanuit 'denken in willen'.

Acceptatie is de basis om te herstellen van je burn-out.
Zodra je kan accepteren dat je inderdaad langere tijd over je grens bent gegaan en opgebrand bent komt er ruimte voor je herstel. Door te delen met je naasten en je omgeving dat je een burn-out hebt maak je gelijk een start met je herstel en zal je het makkelijker accepteren. Al zal het in het begin moeilijk zijn om toe te geven dat het even niet wil. Met behulp van een therapeut of psycholoog is het nodig om een concreet herstel plan in kaart te brengen.
Basis voor herstel is dus: Acceptatie dat je Burn-out klachten hebt

In het herstelplan komen de volgende stappen aan bod die ik later extra zal toelichten.

1. energie gevers / energie nemers (Zowel activiteiten als personen)
2. Balans inspanning ontspanning
3. Relaties onderzoeken (partner / familie /vrienden)
4. Goede afspraken maken met werkgever mbt re-integratie en eventueel vergoeding van hersteltraject
5. Onderzoeken waar je als kind blij van werd (hobby's, sport). Dit is een snelle en effectieve manier om de vrolijkheid die nog steeds in je zit weer naar boven te halen en te kunnen ervaren.
6. Zodra het energie niveau verbeterd is is het tijd om aan de slag te gaan met het herkennen en aangeven van je grenzen. Met thema's aan de slag te gaan die het herstel in de weg zitten óf de reden zijn dat je burn-out klachten hebt (bijvoorbeeld rouw of conflict in familie relaties).
7. Halverwege het traject ben je al gestart met re-integreren en het is nodig om dit stapsgewijs in overleg met de werkgever te doen zodat het voor alle partijen duidelijk is (dat kost het minste energie).
8. Rode vlaggen herkennen

Ga je ook mee wandelen?

Speciaal voor vrouwen die werken in de zorg organiseer ik de Wandeling in Verbinding.

Wat gaan we doen?

Ontmoeten: elkaar ontmoeten, maar vooral jezelf. En daarin ont-MOET je ook jezelf

Ervaren: van en met elkaar, maar vooral ook jezelf ervaren

Voelen: door op zoek te gaan naar het stukje in jezelf, wat je al een tijdje verwaarloosd hebt

Stilstaan bij dat wat er is. Het mag er namelijk zijn, als jij besluit dat je het toelaat.

Graven: Hoe diep bepaal je zelf, wat je tegenkomt is soms een verrassing, maar ik weet zeker dat, wanneer je het durft aan te kijken, het je verder gaat helpen

Verbinden: Met elkaar, met jezelf en met waar je voor staat


Dit traject start in de natuur met een 1-1,5 uur durende wandeling, met koffie/thee na afloop

Centraal staat het ontmoeten, ervaren en verbinden: Met en van elkaar, en vooral ook jezelf, waarbij je ook een stukje gaat voelen en stilstaan.

Met een aantal oefeningen en opdrachten tijdens de wandelingen help ik je op weg. Daarbij geloof ik dat het goede gesprek ook met elkaar zal ontstaan, waarbij ik jullie met prikkelende vragen zal helpen om wat dieper bij jezelf naar binnen te kijken.

Meld jij je ook aan?

Bij overspannenheidsklachten is het zeer belangrijk dat je gaat onderzoeken wat jou energie geeft en wat jou energie kost. Wat zijn je energievreters en wat zijn je energiegevers?

Dat gaat op voor alle gebieden. Je kunt kijken welke vriendschappen jou steeds energie kosten, omdat je aanloopt tegen gedrag dat je stoort, bijvoorbeeld nare opmerkingen die worden gemaakt, je grenzen worden overschreden, e.d.
Als je dit opmerkt, kun je je afvragen hoe je hierop kunt reageren. Je hoeft niet alles over je kant te laten gaan. Wellicht kun je de moeite nemen om met deze persoon een gesprek erover aan te gaan. Soms kan iemand daar heel positief op reageren.
Zo nee, en blijft het storende gedrag opspelen, neem dan meer afstand van deze persoon. Je zorgt er dan voor dat je niet overbelast raakt, en dat je je grenzen bewaakt. Minder irritatie betekent dat je meer energie en tijd over houdt voor jezelf en leuke dingen! :)
Kijk ook naar je activiteiten. Welke sporten of hobby's vind je leuk en geven je positieve energie? Doe daar vooral meer van!
Merk je dat bepaalde taken (zoals belastingaangifte doen, huishoudelijke klussen of andere taken) je blijven opbreken, onderzoek dan de mogelijkheid om deze taken uit handen te geven. Bijv. iemand in je omgeving om hulp vragen met de belastingaangifte, neem een huishoudelijke hulp, of kijk dan hoe je het voor jezelf lichter kunt maken.
Wellicht helpt het om het huishouden niet allemaal op 1 dag per week te laten aan komen. Ga elke dag een kwartiertje door je huis en je ziet al binnen een week resultaat!
Veel succes en vooral ontspanning toegewenst!

Burn-out en je grenzen aangeven hebben met elkaar te maken. Ik hoor vaak dat mensen hun grenzen niet aangeven aan bijv. de werkgever en maar door gaan, dit moet nog even af, dat moet nog even gedaan worden. Ze kunnen doorgaan totdat hun lijf aangeeft, STOP en ineens niets meer kunnen, de ene voet niet voor de andere krijgen. Voorkom dit en geef je grenzen aan. En stop met het MOETEN van jezelf.

Wie burnout raakt heeft vaak een periode van heftige of chronische stress achter de rug. Het autonome zenuwstelsel is ontregeld en blijft maar stresshormonen aanmaken. Je wordt extra kwetsbaar of overgevoelig voor dingen die stress triggeren.

Om een burnout te voorkomen of ervan te herstellen is er niet één oplossing. Wat voor jou werkt is hetgeen bij jou past.

Begin met te ontdekken wat de stressoren in je leven zijn. Stel jezelf deze vragen:

• Hoe vind ik mijn werk, heb ik voldoende vrijheid en/of invloed op mijn werksituatie?
• Kom ik genoeg aan mezelf toe, heb ik balans tussen inspanning en ontspanning?
• Hoe is mijn relatie, is er een evenwicht in geven en nemen? Of vind ik steun in mijn vriendschapsrelaties?
• Heb ik een gezonde leeftijd (voeding, bewegen en sport, slaapgewoontes, e.d.)?

Wat heb je nodig?
Vanuit dat inzicht kun je je leven anders gaan richten en leren je stress goed te reguleren. Met wat het ook is dat bij je past. Bijvoorbeeld, je kunt met anderen praten over je relatie(problemen), of met je werkgever over betere arbeidsomstandigheden. Of je gaat naar een cursus yoga of mindfulness, een lotgenotengroep, of vaker sporten. Als je iets vindt dat bij jou past, dan hou je het langer vol en wordt het een vast deel van je leven.

Als je langer dan een paar weken hevige stressklachten heb, ga dan naar je huisarts of naar een therapeut. Hoe langer je ermee door blijft lopen, hoe moeilijker het is om ervan te herstellen. Als het om professionele hulp gaat, zijn er diverse therapievormen die goede resultaten geven. Kijk ook hierbij wat bij jou persoonlijk het beste past.

Onthoudt: Je hoeft niet alles te doen...

Reminder: You don't have to do it al...

Een burnout bestaat uit fases, zit je nog in de eerste fase, dan is het goed te kijken wat voor jou belangrijk is. Als je jezelf eens in gedachten op de eerste plaats zou zetten, wat zou je dan niet meer doen? Schrijf dat op; maak een top 3 en hiervan een stappenplan. Elke verandering begint met een eerste stap.
Je kunt anderen namelijk niet helpen als je er zelf aan onderdoor gaat!

In mijn therapiepraktijk begeleid ik clienten met een burn-out. Na de eerste herstelfase werk ik samen met clienten aan bewustwording van hun persoonlijke waarden. Vaak komen deze niet overeen met de waarden en missie van het bedrijf waar zij werken. Dit leidt niet zelden tot een carriere move.

Stop met negatief praten tegen jezelf.

Belangrijkste reden is omdat het je niks oplevert maar wel heel heel veel kost. Het is zo makkelijk om negatief te (blijven) praten tegen jezelf. Kan ik niet, doe het niet goed (genoeg), ik ben niet goed, mooi, aardig, rijk, slim, attent, ... genoeg.

Probeer jezelf eens te betrappen op dit soort uitspraken van jezelf. Je hoeft niets te veranderen. Wees bewust van wat je eigenlijk zegt en hoe je jezelf negatief beïnvloed. Wat als je deze dingen tegen een kind zou zeggen?

Je doet het niet goed, je bent lelijk, je bent dom.... Wat denk je dat het kind zal doen? Weet dat je eigen innerlijk kind ook meeluisterd. Wees open en nieuwsgierig. Laat je verrassen.

Analyseer je stress

Je wilt je leven veranderen, want je wilt voorkomen dat dit in de toekomst niet nog een keer gaat gebeuren. Daarom is het belangrijk om na te gaan waar de stress vandaan komt. Analyseer daarom wat deze stress heeft veroorzaakt.

Start met het bijhouden van een dagboek en analyseer per dag in welke situatie jij stress hebt ervaren. Stel jezelf de volgende vragen: wat gebeurde er in welke situatie, wat voelde ik, hoe erg was de stress op schaal van 0 tot 10.

Na een paar weken heb je op deze manier veel informatie verzameld. Bestudeer deze informatie met een therapeut en stel een plan op om jouw leven anders in te richten!

Waardoor wordt burnout veroorzaakt? Er zijn meerdere mogelijkheden namelijk:

1. Een gebrek aan autonomie
2. Te veel werk
3. Gebrek aan waardering
4. Sociaal isolement
5. Onvoldoende geldelijke beloning
6. Waardenconflict, jouw arbeidsmoraal botst met die van een collega

Praktische tips bij een burn-out, stress en spanning

We hebben allemaal wel een last van stress of spanning. Daar is niets mis mee. Kortdurende stress helpt je alert te zijn en beter te presteren. Dat heb je nodig wanneer je je voorbereid op een examen of wanneer je iets ingewikkelds moet doen. Na de prestatie zul je zowel geestelijk als lichamelijk weer ontspannen.

Wanneer het ontspannen niet meer goed lukt stapelt de stress zich op. Dit kan tot gevolg hebben dat je burn-outklachten krijgt. Je krijgt dan klachten zoals hoofdpijn, vermoeidheid, een somber gevoel of zelfs duizeligheid en gevoelens van falen.

Tips
Wanneer je merkt dat je niet meer goed hersteld van je stressklachten kun je ze beter direct aanpakken. Maar als het inmiddels al teveel is en je een burn-out hebt kunnen de voldoende tips je helpen.

1. Accepteer
De eerste stap naar herstel is misschien wel het moeilijkst. Accepteer dat het je teveel is geworden en je pas op de plaats moet maken. Dat is niet iets om je voor te schamen en geen teken van zwakte. Het zijn juist de mensen met een grote betrokkenheid, verantwoordelijkheidsgevoel en de neiging tot perfectionisme die de meeste kans hebben op een burn-out.


2. Neem gas terug
Dit betekent dat je rust moet nemen. Probeer niet met je wilskracht over vermoeidheid en tegenzin heen te zetten. Als je heel veel behoefte hebt aan slaap geef daar dan aan toe. Geef (tijdelijk) bepaalde activiteiten, taken en verplichtingen uit handen. Neem of helemaal afstand van je werk, of ga een aantal uren minder werken


3. Zorg voor structuur
Zorg voor regelmaat en een dagindeling: ga op vaste tijden slapen en sta op vast tijden op en eet op regelmatige tijden een gezonde maaltijd. Een structuur helpt je te voorkomen dat je lusteloos op de bank gaat hangen en helpt je bij je herstel.


4. Neem het besluit om dingen te veranderen
Wanneer je een burn-out hebt, is het belangrijk om je te realiseren dat enkel rust nemen niet genoeg is. Pak je na een tijdje je leven precies weer op dezelfde manier op als voor de burn-out, dan is de kans groot dat je in dezelfde valkuilen stapt. Het gevolg is dan natuurlijk dat je opnieuw opgebrand zal raken. Ga in je herstelperiode dus ook actief aan de slag. Jij bent degene die de dingen kan veranderen! Zie hiervoor de volgende tips. Let hierbij wel op: ook dit kun je het beste stap voor stap doen. Je hebt geen haast!


5. Weet wat jou energie geeft
Wanneer je een burn-out hebt hebben je activiteiten meer energie van je gevraagd dan goed voor je is. Schrijf eens in twee kolommen op wat je energiegevers- en nemers zijn en geeft hier een score van 0-10 aan. Zorg ervoor dat er meer energiegevers dan nemers zijn. Je bent dan ook in de toekomst minder kwetsbaar voor ongezonde stress.


6. Leer je grenzen kennen
Wanneer je een burn-out hebt zul je moeten leren beter je grenzen aan te geven en deze te bewaken. Gevoelens van boosheid, irritatie en verdriet kunnen een signaal zijn dat je grens is overschreden.

En sta eens stil bij de gevoelens en gedachten vlak voor dat je grens werd overschreden. Zet dit een poosje op papier. Door je ervaringen op te schrijven zal je in de loop der tijd beter aanvoelen waar jouw grenzen liggen.


7. Zeg vaker ‘nee’ (of minder vaak 'ja')
Wanneer je moeite hebt met ‘nee’ zeggen (of te snel ‘ja’ zegt) bedenkt dan eens waarom je geen ‘nee’ zegt. Zeg je ‘ja’ omdat het werkelijk interessant is? Of ben je bang dat de ander je niet aardig vind wanneer je af en toe eens ’nee’ zegt? Het is gezond als je goed weet waar je prioriteiten liggen en aangeeft wat je wel en niet wilt, of waar je geen tijd voor hebt.


8. Ontspan
Om ongezonde stress te voorkomen, moet je in- en ontspanning afwisselen. Dat kan door ontspanningsoefeningen, maar ook door het maken van een wandeling met de hond of het luisteren naar (ontspannende) muziek. Dit heb je nodig om lichamelijk en geestelijk bij te komen zodat het je niet teveel wordt. Bouw bewust momenten van ontspanning in.

“Oefening: Schrijf voor jezelf eens op wat jouw natuurlijke gedrag of jouw aangepaste gedrag is. Heb je dit in kaart? Bedenkt dan of je tenminste 1 van een vorm van aangepast gedrag regelmatig doet. Kom je tot de conclusie dat je je gedrag wel erg vaak aanpast aan wat er van je wordt verwacht?

Dan is het hoog tijd om daar verandering in te brengen. Hierbij helpt het als je inzicht hebt in wat jouw talenten en drijfveren zijn. Dus waarvan krijg je energie? En dan zowel op de korte als op de lange termijn. Drijfveren werken namelijk als communicerende vaten.

Dit houdt in dat als je een drijfveer ‘aanspreekt’ de andere drijfveer direct minder zichtbaar/voelbaar is. Dit principe lijkt soms wat ingewikkeld, maar als je hier zicht op hebt helpt het je zeker. Een professional kan je hier mee helpen.


9. Bel met een professional
Heb je het gevoel dat je vast loopt en te veel stress ervaart in het dagelijks leven? Neem dan contact op met een burn-out coach die werkt met een (wetenschappelijk onderbouwde) stresspreventie- en interventie ( CSR) methode of jouw huis- of bedrijfsarts.

Zij kunnen in kaart brengen of er daadwerkelijk sprake is van een burn-out. Samen kun je dan een plan maken om te werken aan herstel.

Start met RUST momentjes, ook al zijn ze nog zo klein of nog zo kort.

Ik ben zelf een alleenstaande moeder met 2 kleine kinderen en heb 2 bedrijven. Als ik niet een paar op een dag even stilsta en bewust ademhaal, ga ik eraan onderdoor (dat is al gebeurd). Ik plan mijn dagen nu zo in, dat er kleine ruimtes overblijven om letterlijk adem te halen.

Wat je kunt doen: Zet een wekker om het uur en iedere keer als deze afloopt haal je 3 keer bewust adem.

Dat is je start!
Accepteer dat je burnout ben en geef eraan toe!

Verder is het verstandig een goede therapeut te zoeken die jou kan helpen om jouw burnout de baas te worden.

Sterkte!

Herken de signalen van een burn out :

 

• concentratieproblemen
• geen zin in je werk of cynisch t.o.v. je werk
• moe opstan ook na een hele nacht slapen
• stijve spieren of spierpijn
• regelmatig hoofdpijn
• veranderd eetpatroon
• geen zin in sociale contacten

Als je dit herkent negeer dit dan niet en pak het aan. Zoek hulp om erger te voorkomen.

Goed is goed genoeg. Perfect zou mooi zijn maar is een onhaalbaar streve. Het stellen van onhaalbare doelen leidt tot demotivatie enz.

Houd je doelen realistisch, goed is goed genoeg. Neem dat als gegeven.

Ook jij kan burnout raken
Als je dit leest ben je waarschijnlijk nog niet burnout. Want dan zou je in bed liggen, huilen of voor je uit staren en tot niets komen.

Aan jou de vraag: wanneer zeg jij JA en wanneer zeg jij NEE?

Alert blijven met BRAVO

In spannende en stressvolle perioden zoek je vaak naar compensatie voor deze spanning. Het is goed om jezelf er bewust van te zijn op welke manier je aan jouw spanning tegemoet komt.

BRAVO staat voor Beweging, Roken, Alcohol, Voeding en Ontspanning. Gebruik BRAVO regelmatig om voor jezelf te checken of er ergens sprake is van een disbalans. Zo ja, dan kan je meteen zelf actie ondernemen.

Nee leren zeggen: gemakkelijker gezegd dan gedaan. Alleen het woord 'nee' is niet genoeg. Wat je met je lichaam zegt, maakt het overtuigend of niet. Ook al is het moeilijk en voel je een knoop in je maag: zorg dat je stevig met je voeten op de grond staat, recht je rug, adem goed door en kijk degene aan tegen wie je praat.

Leer anders te plannen.
Plan top-down in plaats van bottum up. Als je alles wat je moet doen probeert te ‘proppen’ in de tijd die je beschikbaar hebt lukt dat meestal niet –en raak je teleurgesteld of gestrest-.

Ga uit van de tijd die je hebt, en maak een realistische inschatting van hetgeen dat je kunt doen in die beschikbare tijd. Dus neem je beschikbare tijd als uitgangspunt voor je planning, en niet de hoeveelheid taken. Het oud Hollandse spreekwoord ‘tijd is geld’ is hier van toepassing: leer je tijd ‘budgetteren’.

Maak keuzes. Keuzes in waar je energie insteekt en waarin niet. Besef dat je energie-tank niet zomaar is geslonken, ga na waar de energie-lekken zitten en maak vervolgens keuzes. Dit kan betekenen ten aanzien van werk, sociale contacten, vriendschappen, intieme relatie(s), hobby's, verenigingen, zorgtaken etc.

 

Het maken van keuzes geeft lucht, gevoel van regie, (zelf)vertrouwen en zorgt boven alles voor herstel van je energieniveau.

Vanuit de contextuele therapie is het belangrijk om te kijken naar rechtvaardigheid in het geven. Een mens is altijd in wisselwerking met de ander en de wereld om haar heen. In elke relatie zijn er kansen om te geven en om te ontvangen. In een burn-out kan het goed zijn om te kijken naar het geven en nemen in jouw leven. Door je eigen belangen en die van de ander in acht te nemen, kun je op elkaar vertrouwen en in liefde uitreiken naar elkaar. Hoe hou jij balans in geven en nemen? Ken jij je eigen behoeften? Wil jij ontvangen wat de ander wil geven?

Als rust onrust geeft

Bij burn-out wordt vaak gezegd: je hebt rust nodig. Maar wat als juist rust het moeilijkste is? Wat als je lijf, zodra je stopt, juist méér spanning laat voelen? Onrust, schuldgevoel, ongeduld > alsof het systeem in jou niet weet hoe het moet vertragen.

Voor veel mensen is dat verwarrend. Je wilt herstellen, maar zodra je de druk laat zakken, komt er iets anders omhoog. Het lichaam dat niet gewend is om niets te doen. De gevoelens die je lang hebt weggeduwd. Of de vraag: wie ben ik nog, als ik even niets bijdraag?

Burn-out gaat zelden alleen over ‘te veel doen’. Het raakt vaak aan iets diepers: hoe je je verhoudt tot jezelf, tot grenzen, tot wat je wel of niet mag voelen. Verandering begint dan niet met nog meer moeten, maar met aandacht. En soms met het durven verdragen van de stilte waarin alles voelbaar wordt.

Een tip voor als je onrust voelt bij ontspanning:

Merk je dat tot rust komen onprettig voelt? Dat is niet raar. Ieder lichaam reageert anders op vertraging. Je hoeft jezelf dus niet te vergelijken met mensen bij wie ontspanning wél meteen prettig lijkt. Wat jij voelt, klopt voor jou.

Probeer in zulke momenten eens zachtjes deze woorden tegen jezelf te zeggen:
“Het is oké dat dit ongemakkelijk voelt. Mijn lichaam hoeft niet meteen te ontspannen. Ik mag wennen, stap voor stap.”

Rust is niet iets wat je moet ‘kunnen’. Het is iets waar je langzaam vertrouwd mee mag raken. Op jouw manier, in jouw tempo.

Ervaar de kracht van mindfulness
Steeds meer mensen ontdekken de kracht van mindfulness. Dat zorgt ervoor dat je met aandacht aanwezig bent in het moment. Zodat je hoofd rustiger gaat worden. Je leert goed te luisteren naar de stress-signalen in jouw lichaam. Zo ontdek je eerder als je over je grenzen heen dreigt te gaan. Mindfulness is heilzaam bij onder meer stress, angst en spanningsklachten.

Feeling exhausted all the time, even after getting enough sleep? That’s because rest is more than just physical. We live in a world that constantly overstimulates us without teaching us how to truly rest. Researchers have identified 7 types of rest that we all need:

1. Physical rest – Includes getting enough sleep and restorative activities like stretching or massage.
2. Mental rest – Helps quiet an overactive mind through breaks, mindfulness, or journaling.
3. Sensory rest – Reducing overstimulation from screens, noise, and bright lights.
4. Creative rest – Reignites inspiration by enjoying nature, art, or music.
5. Emotional rest – Allows space to express feelings without carrying others’ burdens.
6. Social rest – Involves setting boundaries with draining relationships and prioritizing uplifting connections.
7. Spiritual rest – Connects you to a sense of purpose through meditation, prayer, or community.

Understanding which type of rest you're missing or what areas need extra attention can help you recover from burnout more effectively and feel truly restored.

Als je te weinig tijd en gelegenheid hebt voor ontspanning, neemt het risico op uitputting toe. Kun je niet met de regelmaat van de klok goed herstellen, dan raakt je lichaam uitgeput met vermoeidheid, slaap- en/of concentratieproblemen en emotionele uitputting tot gevolg. Je hebt het gevoel dat je jezelf bent kwijtraakt.

Coaching bij een burn-out is gericht op het herkennen van je persoonlijke ‘stressoren’, op het in balans leren houden van inspanning en ontspanning en op het vergroten van je veerkracht.

Het traject bestaat globaal uit vier fasen:

Fase 1. Intake en analyse: het in kaart brengen van de oorzaken van je chronische stress, zoals werkdruk, perfectionisme of emotionele belasting. We analyseren ook welke mogelijkheden je hebt om stressoren te verminderen of er anders mee om te gaan.

Fase 2: Bewustwording en stressmanagement: Je leert oefeningen om je constante alertheid te verminderen en fysiek en emotioneel makkelijk te ontspannen. Dit kan bijvoorbeeld met mindfulness, zelfhypnose en ademhalingstechnieken. Als angst of een trauma een rol speelt dan gaan we daar dieper op in om je angst onder controle te krijgen of je trauma te verwerken. Als negatieve denkpatronen een rol spelen, dan werken we eraan om die te veranderen in positieve, behulpzame denkpatronen.

Fase 3: Gedragsverandering: wat kun je in de praktijk anders doen om je stress goed te reguleren? Denk bijvoorbeeld aan grenzen stellen, meer bewegen en sporten, gezonder eten, vroeger naar bed. Voldoende bewegen en goed slapen zijn essentieel. Met goed timemanagement kun je voldoende herstelmomenten inlassen, zowel rustmomenten als bezigheden waarbij je lichamelijk, creatief en/of sociaal actief bent.

Fase 4: Terugvalpreventie: Alles wat je verwerkt en geleerd hebt brengen we samen in jouw persoonlijke strategie voor de lange termijn om je energie op peil te houden en je stressniveau onder controle. Wat heb je nodig voor de juiste balans tussen spanning en ontspanning, wat ga je in de praktijk anders doen dan voorheen (natuurlijk gelet op de mogelijkheden die je kunt creëren), hoe blijf je goed voor jezelf zorgen?

Roos Moggre heeft een boek geschreven over openhartige gesprekken met succesvolle mannen over mentale tegenwind, nadat ze een burn out heeft gehad.
Het boek heet: altijd blijven scheren.
Ieder hoofdstuk eindigt met een advies, waar je wat van kunt leren.
Een aanrader dus!

Herstellen begint met lichamelijk herstel: dus letterlijk Uitrusten!
Vind een goede CSR opgeleide coach die je helpt in het proces, en de fases waar je doorheen gaat kent en herkent. Kennis van wat burnout precies is en hoe je in drie fases naar herstel toe gaat helpt je om de benodigde gedragsaanpassingen te doen.

Absolute aanrader is het boek van Jane Coerst 'Van burn-out naar levenszin'.

Het boek beschrijft de symptomen van een burn-out en de manier waarop je omgang met verliezen en teleurstellingen in je leven, je rol in je gezin van herkomst en je contact met je roeping of verlangens daaraan ten grondslag liggen. Vervolgens komt de begeleiding van mensen met een burn-out aan de orde. Burn-out is een uitvalsverschijnsel op cognitief, emotioneel, fysiek en spiritueel niveau. Om blijvend te herstellen, is dan ook een holistische aanpak noodzakelijk, zo laat dit boek overtuigend zien. Coerts heeft oog voor de natuurlijke ordening: rouw hoort bij het leven, op de plek die je bij geboorte kreeg, gedij je het best en ieder mens heeft een unieke roeping.

Gun jezelf de tijd om te herstellen en leg de lat niet te hoog. Je hoeft niet meteen ‘beter’ te zijn. Luister naar je lichaam, stel duidelijke grenzen en doe dagelijks iets wat je energie geeft – hoe klein ook. Zelfzorg is geen luxe, maar een noodzaak.

Op 30 januari 2025 interviewt Mischa Blok, Brankele Frank over haar burn out. Brankele heeft er een boek over geschreven.
Brankele legt heel helder uit wat de verschijnselen zijn van een burn-out en hoe je het kunt oplossen.
Een echte aanrader!

De Rots in de Branding: Hoe blijf je stevig staan tijdens een burn-out?

Tijdens een burn-out voel je je vaak overweldigd door emoties, gedachten en verantwoordelijkheden. Het is alsof je wordt overspoeld door golven van vermoeidheid en stress. In plaats van te vechten tegen deze golven, kun je leren om een 'rots in de branding' te zijn.

Oefening:
Sluit je ogen en stel je voor dat je een rots bent, midden in de oceaan. De golven (je stress, vermoeidheid en gedachten) slaan tegen je aan, maar je blijft stevig staan. Voel hoe je ademhaling diep en rustig blijft, terwijl de golven komen en gaan. Elke golf is anders, maar ze verdwijnen uiteindelijk weer in zee. Jij blijft stabiel en gegrond. Focus op je ademhaling en de stevigheid van je lichaam. Deze golven van emoties en gedachten bepalen niet wie jij bent.

Metafoor:
Net als de rots die niet wegspoelt, kun jij leren om je vast te houden aan wat belangrijk voor je is, zelfs tijdens moeilijke momenten. Je kunt de golven van vermoeidheid en emoties niet stoppen, maar je kunt leren om stevig te blijven staan en ze te laten passeren.

Herinner jezelf eraan dat je waardevol bent, ook als de storm woedt. Met elke ademhaling ben je een beetje meer verbonden met je eigen kracht en stabiliteit. 🌊🪨

#BurnoutHerstel #ACT #Zelfcompassie #Veerkracht #Mindfulness #HerstellenMetACT

Wat is roofbouw:
Roofbouw is gedrag waarbij iemand zich stelselmatig zo uitput dat zijn potenties steeds verder afnemen. De oorzaak is: te weinig herstelgedrag en gebrek aan voldoende herstelvermogen. Hierop anticiperen zal de hardware (herstelgedrag) en software (herstelvermogen) verbeteren

Door te kijken waar je in vastzit en waar je van baalt, merk je waarschijnlijk hoe vervelend het is om vast te zitten. Maak een lijstje met de dingen die je doet maar eigenlijk niet wilt doen en een lijstje met de dingen die je wel wilt doen maar niet doet. Doe nog even niets met dit lijstje, laat het alleen maar even tot je doordringen. Kijk dan naar onderstaande oefening (overgenomen uit ACT in Balans D. Matthijsen en E. de Rooij)
Uit balans raken gaat geleidelijk
Denk eens terig aan de periode dat je dacht: "het gaat niet goed met me", of : "Ik voel me uit balans". Sta dan stil bij de volgende vragen en schrijf de dingen alvast op die je te binnen schieten:
* Waarvan merkte je dat je uit balans raakte?
* Was het omdat jij je moe en uitgeblust voelde?
* Ervaarde je somberheid of paniek?
* Had je diep van binnen een soort knagend gevoel dat er iets ontbrak?
* Had je al langere tijd spanningen in je relatie en vraag je je af hoed je de verbondenheid weer terugkrijgt?
Verveelde je je juist en miste je dingen die je energie energie geven?

Oefening: jouw signalen van uit balans raken
* Schrijf op wat voor jou de voortekenen, de signalen waren dat je uit balans aan het raken was

Oefening: Wat jouw omgeving zag van jouw uit balans raken
Vaak hebben anderen om ons heen ook al door dat we uit balans aan het raken zijn. Aan ons gedrag is het voor heb vaak wel te merken
* Wat hebben ze genoemd als signalen van jouw uit balans raken? Schrijf dat op

Uit balans raken is heel normaal. Vaak gaat het over het vastzitten in uitersten. Teveel van het een en te weinig van het ander. Te hard werken te weinig rust, teveel gamen, te weinig fijne mensen ontmoeten etc. Herkennen en erkennen dat je uit balans bent geraakt is de eerste stap. Hoe ziet jouw balans eruit? Bekijk het hieronder beschreven "mengpaneel"(overgenomen uit act in balans van D. Matthijssen en E.de Rooij). Bekijk waarin je voor jouw gevoel nu bent vastgeraakt:
Relaties (met vrienden en familie)
Altijd aan mezelf denken..........Altijd eerst aan de ander denken
Altijd doen wat ik zelf wil doen..........Mij altijd aanpassen aan anderen
Veel tijd voor mezelf nemen..........Veel tijd bij anderen willen zijn
Geen energie steken in erbij horen..........Heel veel energie steken in erbij horen
Nooit mijn mening geven..........Altijd mijn mening geven
Nooit iets over mezelf vertellen..........Altijd overal open over zijn
Afwachten of er iets geregeld wordt..........Altijd bezig met regelen

In je partnerrelatie
Intimiteit (knuffelen of lichamelijkheid) afhouden..........Intimiteit vaak opzoeken
Altijd over mijn grenzen heen laten gaan..........Mijn grenzen altijd heel strak houden
Mijn emoties altijd inhouden.........Mijn emoties altijd direct uiten
Altijd alles zelf regelen..........Altijd alles voor me laten oplossen

Als opvoeder
Toegeeflijk zijn..........Consequent regels hanteren
Verwennend en verzorgend..........Zelfstandigheid stimuleren
Loslaten..........Beschermen en zontroleren
Eigen zin laten doen..........Aanpassing vragen aan anderen

Werk en persoonlijke ontwikkeling
Weinig tijd steken in mijn carrière..........Veel tijd steken in mijn carrière
Geen energie in contact met collega's..........Veel energie in contact met collega's
Alles voor me uit schuiven.......... Alles meteen aanpakken of regelen
Snel tevreden zijn..........Alles perfect moeten doen
Me bescheiden opstellen..........Mijn kwaliteiten laten zien en horen
Alles doen wat me gevraagd wordt..........Allen doen wat ik leuk vind
Alleen doen wat ik al kan..........Mezelf voortdurend willen verbeteren
Geen energie in mijn eigen ontwikkeling..........Heel veel energie in mijn eigen ontwikkeling
Uitdagingen uit de weg gaan..........Altijd alle nieuwe uitdagingen aangaan

Vrije tijd
Veel tijd nemen om uit te rusten..........Geen tijd nemen om uit te rusten
Tijd nemen om te lummelen..........Nooit tijd om te lummelen
Niets plannen, alles spontaan kiezen..........Alle vrije tijd vol plannen
Dingen doen die energie geven (opladen)..........Dingen doen die energie kosten
Alle tijd alleen doorbrengen..........Geen moment alleen willen zijn
Altijd binnen zijn..........Zoveel mogelijk buiten zijn
Afwachten tot anderen initiatief nemen...........Altijd zelf initiatief nemen
Nooit tijd maken voor eigen creativiteit..........Veel tijd nemen voor eigen creativiteit
Geen ruimte voor passie en inspiratie..........Veel ruimte voor passie en inspiratie

Gezondheid en uiterlijk
Bijna nooit bewegen..........Veel tijd besteden aan beweging
Slecht voor mijn lichaam zorgen..........Obsessief goed voor mijn lichaam zorgen
Altijd ongezond eten..........Altijd gezond moeten eten
Altijd te weinig slapen..........Altijd te lang slapen en te lang in bed liggen
Bij moeheid stoppen met actief zijn..........Bij moeheid jezelf forceren en toch actief zijn
Geen energie steken in je uiterlijk..........Heel veel energie steken in je uiterlijk
Geen informatie willen over gezondheid..........Alles volgen over gezondheid
Accepteren dat je lichaam veranderd..........Alles doen voor een perfect lichaam
Pijn negeren..........Veel energie steken in het oplossen van pijn
Jezelf afsluiten voor prikkels..........Altijd aan staan (mobiel en dergelijke)

Wat je je duidelijk geworden als je kijkt naar de bovenstaande vragen aan jezelf? In welk gedrag zit je nu echt vast? Waarvan baal je nu het meest dat je dit doet? En waarom baal je daarvan?

Mensen met een gevoeligheid voor een burn-out hebben als kind te veel verantwoordelijkheid gekregen en/of genomen. Ze zijn verschoven op de verticale as in de natuurlijke ordening en zijn te veel in de ouderenergie terechtgekomen: boven of naast de ouders, tussen de ouders, lasten dragend voor de ouders. Als kind namen ze daardoor te veel verantwoordelijkheid en als volwassene zijn ze dit blijven doen, met een voortdurend gevoel van overbelasting als gevolg.
Vraag je zelf af: welke klussen ben je geneigd over te nemen van een ander? En vervolgens: waar heb je dat zo geleerd? Vaak blijkt dat wat iemand in het hier en nu geneigd is over te nemen van een ander, een herhaling is van hoe het vroeger thuis ging. Mensen met een burn-out hebben als kind bijna altijd hun ouders willen ontlasten. Ze zijn iets gaan dragen wat niet van hen was. Ze deden dit uit liefde! 

Als je last hebt van een burnout, voelt het soms alsof je helemaal vastzit. Een goede eerste stap is om stil te staan bij wat voor jou écht belangrijk is in het leven. Dat zijn je waarden, zoals vrijheid, familie, groei, of rust. Als we samen aan de slag gaan, help ik je die waarden helder te krijgen en een pad uit te stippelen dat daarbij past.

Wat je nu al kunt doen:

Neem een paar minuten om na te denken: wat mis ik nu in mijn leven dat ik belangrijk vind? Schrijf het op. Misschien is dat meer tijd voor jezelf, meer energie voor je gezin, of plezier in wat je doet.

Zodra je die waarde hebt gevonden, vraag jezelf af: welke kleine stap kan ik nú zetten richting die waarde?

Bij mij in de praktijk werken we vanuit jouw waarden, zodat je niet alleen uit je burnout komt, maar ook een leven opbouwt dat goed bij je past.

Veel mensen die ik begeleid, willen vooral “van hun stress af.” Dat begrijp ik helemaal – stress voelt als een vijand. Maar wat als ik je vertel dat je die energie beter kunt gebruiken? Samen kijken we hoe je anders naar stress kunt kijken, zodat je niet meer uitgeput raakt van het gevecht, maar juist leert om ermee om te gaan.

Een oefening om vandaag te proberen:

Sluit je ogen en stel je voor dat je gedachten en gevoelens als bladeren op een stromende rivier voorbij drijven. Kijk hoe ze komen en gaan. Je hoeft er niets mee te doen – laat ze gewoon drijven.
Merk op hoe dit je helpt om wat meer afstand te nemen van je stress.

Dit is precies wat ik je leer: hoe je kunt meebewegen in plaats van vechten, zodat je energie overhoudt voor wat belangrijk is.

Een burnout kan heel ongemakkelijke emoties met zich meebrengen: schuld, frustratie, verdriet. Het is verleidelijk om die emoties weg te stoppen, maar ze komen vaak sterker terug. Ik geloof dat het helpt om ruimte te maken voor je emoties, zonder erin vast te zitten. Samen ontdekken we hoe je dit kunt doen, stap voor stap.

Wat je nu al kunt doen:

Stel je voor dat je emoties bezoekers zijn in een huis. Welke emoties kloppen nu aan je deur? Misschien is het boosheid, vermoeidheid, of angst.

In plaats van de deur dicht te gooien, open je hem. Nodig de emotie uit voor een gesprek: “Wat wil je me vertellen?”

Als we samen werken, help ik je om vriendelijker te worden voor jezelf en je gevoelens, zodat je niet meer bang hoeft te zijn voor wat je voelt.

Een burnout maakt je vaak futloos – je weet niet meer waar je moet beginnen. Dat hoeft ook niet meteen groot te zijn. Het gaat om kleine, haalbare stappen die je dichter bij jouw waarden brengen. Ik help je om die stappen helder te krijgen en vol te houden.

Een kleine stap voor vandaag:
Denk aan iets wat belangrijk voor je is. Bijvoorbeeld: je wilt meer energie voelen.

Vraag jezelf: wat is één ding dat ik nu kan doen om daar een begin mee te maken? Misschien is dat een wandeling van 5 minuten of gewoon 3 keer diep ademhalen.

Bij mij gaat het niet om grote, onhaalbare doelen, maar om stap voor stap weer grip krijgen op je leven. Samen bouwen we daaraan.

Zorg in eerste instantie dat jouw lichaam tot rust komt. Jouw hersenen zijn overbelast, 'ziek' en deze moeten weer bijkomen. Dus slaap, ontspan, doe dingen waarvan je batterij weer opladen zoals wandelen, badderen. Daarna kun je gaan werken aan je denkpatronen en je emotionele en lichamelijke balans.

Begin je dag met 5 minuten stilte of een ademhalingsoefening. Dit helpt je om de dag rustig te starten en je focus te vinden. Kies daarna één simpele taak waar je energie van krijgt, zoals een korte wandeling of een kop thee drinken zonder afleiding.

Voel je weinig energie? Tip: neem een dutje! Je denkt misschien ‘maar ik ben toch geen bejaarde?’ Nou dat hoeft ook niet want dutjes doen is ook voor jongere mensen zeer gezond. Het zorgt voor een beter humeur, minder stress, minder vermoeidheid en een betere concentratie, geheugen en leervermogen. Wat wil je nog meer? Zorg er wel voor dat je maximaal 15-20 minuten dut. Echt slapen hoeft niet eens om deze voordelen te scoren. Maar zet wel even een wekkertje!

Zoek een rustige plek en zit comfortabel. Richt je aandacht op je ademhaling. Adem rustig in door je neus, houd je adem even vast, en adem dan langzaam uit door je mond. Herhaal dit en focus je gedachten volledig op je ademhaling.

Veel mensen kunnen niet goed bij hun gevoel komen. Je leeft en doet veel vanuit je hoofd, wat je denkt dat goed is. Tot je lichaam aangeeft dat het niet meer gaat en je steeds meer klachten krijgt. Naast het opladen van je batterij door rust is het belangrijk stil te staan bij wat je voelt. Dit gaat je straks helpen dichter bij jezelf te blijven en de grens van wat je aankunt beter aan te voelen.
Schrijf af en toe op wat je voelt en sta er bij stil wat dit gevoel je wil vertellen.

Als je tegen een burnout aan zit, dat kun je veel niet meer aan, je geeft toe aan de verkeerde dingen en irriteert je aan mensen in je omgeving. Het zou zomaar kunnen dat je relatie onder druk staat. Ga goed bij jezelf na waar de irritatie van komt, hoeveel ballen moet je in de lucht houden? en kan je partner je juist helpen? Wees eerlijk en praat met elkaar.

Hoe komt het toch dat je toch weer ja zegt om iets erbij te doen, terwijl je al zo vol zit. Je kunt het niet meer aan en toch blijf je doorgaan. Een kenmerk van burnout is dat je je grenzen niet meer aangeeft. Let op dat je niet nog meer op je bordje krijgt, terwijl het al te veel is. Trek op tijd aan de rem.

Wanneer je overspannen of burn-out bent (geweest) weet je dat goede zelfzorg van uiterst belang is. Het leven in aandacht kan daarbij helpend zijn. Een mooi boek over het leven in balans is het Grote Zen Doe Boek. Daarin staan inzichten, inspiratie en allerlei Zen oefeningen die je zelf gemakkelijk kunt toepassen. Het is geschreven door Arno van Haren en Suzan van Lieshout. Een aanrader wat mij betreft.

De lat hoog leggen betekent dat je jezelf doelen stelt die moeilijk haalbaar zijn. Als jij de lat hoog legt voor jezelf, stel je jezelf een doel waarvoor je moeite moet doen. Dit kan positief zijn, omdat het je uitdaagt om te groeien en te presteren. Alleen, er zijn situaties waarin het niet goed is om de lat te hoog te leggen:
Je gezondheid en welzijn: te veel druk om altijd perfect te presteren kan leiden tot stress, angst en burn-out.
Het is belangrijk om je eigen grenzen te kennen en af en toe ontspanning toe te staan. Je gezondheid mag niet lijden onder de hoge lat.
Zelfvertrouwen: als je de lat té hoog legt, kun je teleurgesteld raken over je eigen vermogen om iets te bereiken.
Dit kan jouw zelfvertrouwen aantasten en je gevoel van eigenwaarde verminderen.
Balans: constant streven naar perfectie kan ten koste gaan van andere aspecten van je leven, zoals relaties, gezondheid en geluk.
Het is belangrijk om een balans te vinden tussen ambitie en welzijn en daarmee om de lat soms wat lager te leggen om jezelf te beschermen en een gezonde balans te behouden.

Burn out wordt vaak gezien als het resultaat van werkbelasting. Echter dit komt meestal door een combinatie van werkbelasting en psychische factoren, zoals tekort aan erkenning op werk, eigen prestatie eisen die heel hoog zijn, en een laag gevoel van eigenwaarde, met als gevolg de goede prestaties en de eigen bijdragen niet meer te kunnen appreciëren.
Zelfwaardering en validatie voor de goede kwaliteiten en vaardigheden kan de burn out klachten doen verminderen of zelfs weg nemen.

Wat wel het probleem is is de reactie op de angst. De angst zelf kan namelijk niets doen. Die komt en die gaat. Ga je vechten tegen de angst dan wordt deze sterker en irritanter. Angst gaat niet weg. Je kunt er van vluchten met van alles wat je maar wilt. Hij komt toch weer opdagen. Als je leert hoe je met de angst om kunt gaan, is er geen probleem meer.

De allereerste stap om van een burn-out af te komen is om er niet vanaf te willen komen. Dat klinkt natuurlijk heel raar omdat je er natuurlijk vanaf wilt. Maar door er vanaf te willen zet je weer druk op jezelf en zit je weer in het moeten en dat is nou juist net wat de burn-out veroorzaakt heeft en zo ook keurig in stand houdt. Je staat namelijk in de vechtmodus en dat is stress en die dien je nou juist net te vermijden. Accepteer dat het nu even is zoals het is en dat het oké is om in een burn-out situatie te zitten. Zo creëer je ontspanning en rust en ga je naar toe waar jij en jouw lichaam behoefte aan hebben: rust. Dat is de weg naar herstel. Wees lief voor jezelf en gun jezelf en jouw lichaam de tijd om te herstellen. Dan komt het allemaal goed.

To prevent burnout, practice cognitive restructuring by identifying and challenging negative thoughts that contribute to stress. Replace them with more balanced, realistic perspectives. For example, if you catch yourself thinking, "I have to do everything perfectly," reframe it to, "Doing my best is enough." This helps reduce the pressure that can lead to burnout.

Als je een burn-out hebt kan ik ademtherapie echt afraden. Dit heb ik een aantal jaren gevolgd. Het lost helemaal geen problemen op, het is gewoon symptoombestrijding, en je ademhaling gaat gewoon vanzelf, daar hoef je helemaal niks voor te doen. Focus je eerder op de oorzaak van je probleem ipv je symptomen

Wat voor mij ook rustgevend is, is natuurwebcams kijken online. Van dieren of landschappen, steden, noem maar op. Dit kan je doen als je aan bed gebonden bent door je burn-out. Je kan googlen, een van mijn favorieten is EarthTV. En leg je telefoon optijd neer zodat het niet je nachtrust verstoord door het licht van je scherm. Check goed bij jezelf wat het doet voor je herstel en hoeveel tijd voor jou prettig is om hier aan te besteden op een dag

Als je toch in een extreme uitputting terecht bent gekomen net als ik, is rusten en slapen de enige optie. Geef toe zo veel als nodig is! Stel het niet uit. Zodra het lukt, op zoek gaan naar een goede psycholoog of ergotherapeut die jou kan helpen de juiste balans weer te vinden en op zoek te gaan naar de oplossing voor je problemen.

Vraag je je af of je gestresst bent, overspannen bent of een burnout hebt? Als je alleen wat stress hebt, zit je waarschijnlijk niet op deze site. In alle andere gevallen maakt het niet zo uit. Sommige mensen hanteren een heel strict beeld bij een burnout waarbij je lichamelijk helemaal niets meer kan, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Door je chronisch verhoogde cortisol niveau kan het heel goed zo zijn dat je aan de lopende band actief blijft en je vermoeidheid niet voelt. Hier kan je enorm lang mee rond blijven lopen terwijl je ondertussen alle andere symptomen van een burnout voelt. Je kan je minder goed concentreren en kan geen complexe zaken meer oplossen. Je bent moe, maar kan niet slapen. Je spijsvertering schreeuwt zonder te weten waarom. Hoe meer tijd je voor jezelf neemt, hoe ellendiger je je gaat voelen (omdat je eindelijk gaat voelen!)
Maak je dus niet druk om het label en laat iedereen die je iets anders zegt links liggen. Je weet het zelf het beste wanneer je je eindje hebt bereikt. Alhoewel dat meestal pas is als je al over het randje bent gegaan want door die cortisol wordt je steeds voor de gek gehouden 'dat het best wel gaat' en 'dat je best nog even dit of dat kan doen'. Het is als het vragen aan een dronken persoon hoe dronken hij is. Eigenlijk heb je daar geen zicht op, dus vraag het de mensen om je heen. Vertel ze hoe je je voelt.

Wanneer je in een burnout zit of overspannen bent (die definities heb ik het over in een andere tip), is door alle stress je hersenwerking veranderd. In je hoofd zijn de gevoelige draden/neuronale paden van je amygdala gegroeid. Dit is je gevoelscentrum. Alles wat je voelt, voel je dus heftiger. Alles wat iets met je doet, doet nu nog meer. Gooi daar nog een negatief sausje van somberheid en twijfels overheen, en iedereen lijkt gemeen.
Daar waar je voorheen altijd een leuk contact had, is het nu hard werken om niet in huilen uit te basrten of diegene de huid vol te schelden. Je beste vrienden lijken je zat te zijn of op z'n minst irritant te vinden. En je hebt het al zo zwaar!
Dit is het moment dat je je moet gaan herinneren dat dit JOUW PERCEPTIE is. Probeer eens goed naar de objectieve feiten te kijken voor je aan zulke gevoelens consequenties gaat verbinden. Probeer jouw sausje er eens vanaf te schrapen. Is diegene echt zo verschrikkelijk? Als regel stel ik daarom voor: neem geen grote beslissingen wanneer je in een burnout zit/overspannen bent.

Het innerlijk kind is een metafoor voor alle gevoelens in jou.
Als kind heb je bepaalde gevoelens weggedrukt, omdat deze er niet mochten zijn.
Ontdek het pure natuurlijke kind in je,
en het kinddeel met overtuigingen: ik mag er niet zijn, niemand houdt van mij, ik ben het niet waard
Zeg tegen het innerlijk kind in jou: het is niet jouw schuld.
Wees als een liefdevolle innerlijk ouder er voor jouw innerlijk kind.